Animated Time Map of the Khmer Empire & Southeast Asia (100-1550 A.D.)
វីដេអូអំពីចក្រភពខ្មែរ និងប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នាដីគោក
Day: July 24, 2012
Educative Animation from Phare for 1001 fontaines
Educative Animation from Phare for 1001 fontaines
វីដេអូអប់រំអំពីការផឹកទឹកស្អាត
ព្រះមហាសុបក្សីតាបស (តចប់)
សាស្ត្រារឿង
ព្រះមហាសុបក្សីតាបស
វាចារំលឹក
ដល់ខ្លួនលាចាកផុតលោកយើងនេះបាត់ទៅ ទើបសេចក្ដីខ្មាសនោះវារលត់អស់ពីខ្លួនដែរ ប៉ុន្តែកេរ្តិ៍ឈ្មោះអាក្រក់របស់ជននោះ មិនអាចលុបបាត់ទៅជាមួយនឹងការរលាយរូបនៃបុគ្គលនោះបានទេ ។ នេះឯងហើយដែលជាសតិអារម្មណ៍ ដ៏ធំចម្បងរបស់អាត្មា ។ រឿងមួយទៀត ដែលសំខាន់ដែរនោះ គឺថា ប្រសិនបើអាត្មាក្បត់ពាក្យសន្យារបស់អាត្មាជាមួយលោកនាយ វាសនាអាក្រក់ទាំងឡាយនឹងកើតមានដល់គាភីទាំងសងខាងរបស់យើង ។ សូមលោកនាយពិចារណាមើលចុះ វាមិនខុសពីអ្វីដែលញោមជាព្រឹទ្ធាចារ្យនៅក្នុងភូមិនេះ ទើបនឹងផ្ដល់ជាចម្លើយទៅនឹងសំណួររបស់លោកនាយ ព្រោះរឿងនេះ វាងាយយល់ទេ ។ ប្រសិនបើបងប្អូនជាអ្នកស្រុកអ្នកភូមិទាំងអស់គ្នា បានជ្រួតជ្រាបអំពីផែនការរបស់លោកនាយជាមុននោះ បងប្អូនយើងប្រាកដជាមិនទុកឱកាសឲ្យពូកលោកនាយប្រមូលយកអស់ទ្រព្យរបស់ជាកេរកោះរបស់គេបានមែន ។ សោតឯផែនការរបស់លោកនាយ វាក៏ត្រូវតែទទួលបរាជ័យផងដែរ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ អំពើឃោរឃៅក៏នឹងត្រូវកើតមានឡើង ដោយចៀសមិនផុតជាដាច់ខាតហើយណាលោកនាយ! ។ ព្រោះអ្វី? ព្រោះថា បណ្ដា ជនដែលនៅក្នុងស្រុក ក្នុងភូមិនេះ គេមុខជាមិនបណ្ដោយឲ្យលោកនាយចូលមកប្រមូលយកអស់ទាំងទ្រព្យរបស់កេរកោះរបស់គេអស់ដោយងាយៗបែបនេះទេ ។ បណ្ដាជនគេមុខជាកាន់អាវុធប្រយុទ្ធគ្រប់ដៃ គេនឹងត្រៀមចាំវ៉ៃតតាំងប្រឆាំងនិងពួកលោកនាយ ដែលជាហេតុនាំឲ្យអន្តរាយដល់អាយុជីវិត ដល់ខ្លួនប្រាណនៃភាគីទាំងសងខាងផង ឬបើនិយាយម្យ៉ាងទៀតថា យើងទាំងអស់គ្នានឹងក្លាយទៅជាអ្នករងគ្រោះទាំងអស់ មានទាំងអ្នកស្លាប់មានទាំងអ្នកនៅរស់ អ្នកខ្លះក៏រង់របួសធ្ងន់ទៅ ខ្លះទៀតក៏នឹងរងរបួសស្រាលមិនលែងឡើយ ។ រួចហើយ ជាផលវិបាកនៃការប្រើហិង្សាយកឈ្នះចាញ់គ្នានេះ វានឹងកើតមានការចងគំនុំគុំកួនគ្នា ដែលនឹងញ៉ាំងឲ្យមានការសងសឹកគ្នា ចងអាឃាតរវាងគ្នានឹងគ្នា មិនចេះអស់មិនចេះហើយសោះឡើយ ។ ដោយសារតែអាត្មា បានប្រមើលឃើញវាសនាអាក្រក់ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល និងទៅថ្ងៃមុខដូច្នេះឯងហើយ ទើបបានអាត្មាយល់ដោយប្រាកដថា ការកាន់យកនូវពាក្យសច្ចាដែលអាត្មាបានធ្វើជាមួយលោកនាយរួចមកហើយ តាំងអំពីវេលាថ្ងៃនោះ គឺជាការប្រសើរពន់ពេកណាស់ ។ សូមបងប្អូន ញាតិញោមទាំងអស់ ថ្លឹងថ្លែងមើលចុះ ។ ចំពោះឯទ្រព្យរបស់ យើងអាចរកបានតាមសេចក្ដីព្យាយាម គឺខំរកស៊ីតាមសម្មាអាជីវោ ឬដោយសេចក្ដីសុចរិតត្រឹមត្រូវ ហើយទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះនឹងអាចស្ថិតស្ថេរ គង់វង្សនៅបានយ៉ាងយូរអង្វែង ព្រមទាំងអាចកើតបានកាន់តែច្រើនថែមឡើងទៀតផង ។ ចំណែកឯអាយុជីវិតនៃយើងរាល់គ្នា ឲ្យតែវាផុតរលត់បាត់នៅពេលណាមួយហើយ យើងមិនអាចរកយកមកវិញបានឡើយ ទោះបីជាតាមដោយវិធីណាក៏ដោយព្រោះហេតុដូច្នេះឯងហើយ ទើបបានជាអាត្មាចៀសវាងឲ្យផុតនូវគុណវិបត្តិអស់ទាំងនេះណា៎! ។ សូមលោកនាយ និងញាតិញោមទាំងឡាយមេត្តាជ្រាប និងអភ័យទោសឲ្យអាត្មា តាមការគួរផងទៅចុះ។
កាលបើបានឮការលាតត្រដាងអំពីការពិតដូច្នេះហើយ ប្រជាករជាអ្នករងគ្រោះទាំងអស់ ក៏កើតមានប្រតិកម្មខុសៗគ្នា នៅក្នុងអារម្មណ៍រៀងៗខ្លួនរបស់គេ ។ អ្នកខ្លះគិតថា ព្រះមហាសុបក្សីអង្គនេះ មិនគួរឡើយមកក្បត់ជាមួយនិងញោមញាតិ របស់ខ្លួនអញ្ចឹងសោះ” ការដែលព្រះអង្គធ្វើដូច្នេះ មិនគួរអីនឹងត្រូវអនុគ្រោះឲ្យផងបានទេ ។ ធ្វើបែបនេះ បានចំជាមានន័យថា ព្រះអង្គឃុបឃិត សមគំនិតជាមួយពួកចោរ គឺព្រះអង្គជាអ្នកបើកឱកាសឲ្យទៅពួកចោរមកឆក់ប្លន់មាតាបិតា ព្រមទាំងញាតិរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ ។ ព្រះអង្គគួរណាស់តែលះបង់នូវពាក្យសន្យាជាមួយចោរនោះ ចោលទៅ ។ ការក្បត់ជាមួយជនពាលមានចិត្តជាចោរសាមាន្យ វាមិនអាចឲ្យទៅជាបាបកម្មអ្វីទេ ជាពិសេស ព្រះអង្គបានជ្រាបពីផែនការទុកឲ្យមាតាបិតា និងញោមញាតិទៀតផង ។ បើទោះជាបាបក៏វាមិនធ្ងន់ធ្ងរអ្វីជាងការទុកឲ្យមាតាបិតា និងញោមញាតិទាំងអស់របស់ខ្លួនទទួលរងគ្រោះដោយចោរកម្មដ៏សាវហាវនេះដែរ រហូតដល់ម្នាក់ៗ ទៅជាក្ររហាម ។ តើឲ្យគេទៅរកស៊ីយ៉ាងម៉េចនឹងបានមានឡើងវិញនោះ? ព្រះអង្គគួរតែថ្លឹងថ្លែងអំពីផលវិបាកទាំងពីរនេះឲ្យឃើញផង ។ ការក្បត់ពាក្យសន្យាជាមួយចោរ ម្ដេចក៏បានទៅជាបាបកើត? ។ ប្រជាករខ្លះទៀត យល់ផ្ទុយពីខាងលើនេះថាព្រះមហាសុបក្សីអង្គនេះព្រះអង្គបានថ្លឹងថ្លែងត្រូវមែន ។ “បើកុំតែព្រះអង្គមានព្រះទ័យស្មោះត្រង់ទៅលើពាក្យសច្ចៈនោះ កុំអីសង្គ្រាមដ៏សាហាវ តូចមួយនឹងកើតមានឡើងជាក់ជាមិនខាន ដែលប្រាកដជានិងបណ្ដាលឲ្យបងប្អូនយើងទទួលរងនូវការខូចខាតខ្លាំងជាងនេះទៅទៀត, គឺនឹងត្រូវខូចខាតយ៉ាងខ្លាំង ទាំងទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអាយុជីវិត ។ ណ្ហើយ! យើងសុខចិត្តឲ្យបង់តែទ្រព្យទៅចុះ កុំឲ្យតែខ្លួន ឬកូនចៅយើងស្លាប់ ឬរងរបួសនោះ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សែនអភ័ព្វនេះ យើងគួរតែចាត់ទុកវាដូចជាការចម្លងគ្រោះសំរាប់យើងរាល់គ្នាផងទៅចុះ ឲ្យតែបានគង់វង្សអាយុបើវាសនាយើងនៅមាន យើងគង់តែនឹងរកស៊ីមានបានវិញទៀត ជាមិនខានទេ ” ។
បងប្អូនយើងមួយចំនួនទៀត ហាក់ដូចជាពុំមានយោបល់អ្វីទាំងអស់ ។ អ្វីៗចំពោះគេកំពុងតែច្របូកច្របល់ រកគិតអ្វីក៏ពុំយល់ដែរ ។ គេមិនដឹង ថាតើត្រូវវិនិច្ឆ័យពីព្រឹត្តិការណ៍នេះ ដូចម្ដេចទៅវិញទេ ។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រតិកម្មរបស់មេចោរ បែរជាពញ្ញាក់ស្មារតីរបស់បងប្អូនប្រជាករទាំងអស់ឲ្យភ្ញាក់ឡើងស្រឡាំងកាំងគ្រប់គ្នា ហាក់បីដូចជាមានអ្វីមួយមកកន្ត្រាក់អារម្មណ៍របស់គេ ឲ្យដូចជាគេកំពុងត្រូវភ្ញាក់ពីដំណេកដ៏ជ្រៅមួយអញ្ចឹងដែរបានជាយ៉ាងដូច្នោះ ពីព្រោះគេឃើញមេចោរនោះដើរឱនលំតោនសំដៅទៅព្រះមហាសុបក្សី ទាំងកើតក្ដីរំភើបនៅក្នុងចិត្ត ។ លុះទៅដល់ហើយមេចោរក៏លុតជង្គង់នៅជិតព្រះបាទារបស់ព្រះអង្គ រួចលើកហត្ថាទាំងទ្វេប្រណមថ្វាយបង្គំយ៉ាងគោរពរាបសាបំផុត ព្រមដោយនូវវាចាយ៉ាងផ្អែមល្ហែម ពោរពេញដោយក្ដីកតញ្ញូថាៈ យើងខ្ញុំព្រះករុណាបានប្រព្រឹត្តនូវអំពើជាអកុសលដ៏សែនថោកទាបណាស់ ។ ស្ថិតនៅចំពោះមុខព្រះអង្គនាពេលនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាសូមសារភាពនូវទោសកំហុសទាំងអស់ ហើយខ្ញុំព្រះករុណាសូមប្ដេជ្ញាចិត្តថ្វាយព្រះអង្គជាមហោឡារិកថា ចាប់ពីពេលនេះតទៅមុខ ខ្ញុំព្រះករុណាលែងប្រព្រឹត្តអំពើលាមកដូច្នេះទៀតហើយ ។ អស់កាលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ អវិជ្ជា គឺសេចក្ដីល្ងង់ខ្លៅបានដឹកនាំយើងខ្ញុំព្រះករុណាឲ្យឃ្លាតចាកឆ្ងាយពីសេចក្ដីល្អ ។ ទើបតែក្នុងថ្ងៃនេះឯងតែម្ដង ដែលព្រះជាម្ចាស់បាននាំយើងខ្ញុំព្រះករុណាឲ្យមានវាសនាមកជួបជាមួយនឹងអរិយបុគ្គល ជាអ្នកមានចិត្តស្អាតបរិសុទ្ធដ៏កម្ររកបាន ដែលកំពុងគង់នៅទីនេះស្រាប់ ។ ខ្ញុំព្រះករុណាកើតចិន្តាស្នេហាចំពោះបព្វជាភេទដូចព្រះអង្គណាស់ ។ អាស្រ័យហេតុនេះ សូមព្រះអង្គមេត្តាយល់ព្រមប្រោសសត្វលោក ដោយព្រមទទួលយកខ្ញុំព្រះករុណាឲ្យបានចូលសិក្សាក្នុងឋានៈជាសិស្សគណរបស់ ព្រះអង្គ ចាប់ពីថ្ងៃនេះតទៅ ។ សូមព្រះអង្គទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសឲ្យខ្ញុំព្រះករុណាចូលខ្លួនសាងព្រះផ្នួស ក្នុងសំណាក់ព្រះអង្គជារៀងរហូត ។ នេះគឺជាកិត្តិយសមួយដ៏សែនធំធេងពន់ពេកណាស់ កាលបើបានបម្រើព្រះអង្គ ហើយខ្ញុំព្រះករុណាសូមប្ដេជ្ញាជាបន្ថែមទៀតថា នឹងខិតខំរៀនសូត្រ កាន់សីលទាន ធ្វើវត្តប្រតិបត្តិឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនមួនមាំ សមស្រមតាមគន្លងព្រះពុទ្ធសាសនា មិនឲ្យឃ្លៀតឃ្លាតដោយប្រការណាមួយឡើយ ។ សូមព្រះអង្គមេត្តាប្រោសសត្វតាមការគួរផងចុះ ” ។
អ្នកភូមិទាំងប៉ុន្មាន សឹងតែមិនជឿត្រចៀកគេបន្តិចសោះ នៅពេលដែលគេបានស្គាល់ឮមេចោរចេះថ្លាថ្លែងដោយនូវពាក្យពេចន៍ ដ៏ពិរោះពិសាដូច្នោះ ។ គ្មាននរណាម្នាក់និកស្មានថា មេចោរឧទ្ទានចេញមកនូវពាក្យពេចន៍បែបនេះទេ។ គេឆ្ងល់ណាស់ ថាតើពាក្យពេចន៍ទាំងអស់នេះ វាពិតជាចេញមកពីក្រអៅនៃបេះដូងដ៏បរិសុទ្ធរបស់មេចោរមែន ឬក៏គ្រាន់តែជាសំដីដែលឧទ្ទានចេញមក ក្នុងល្បិចបោកប្រាស់ប៉ុណ្ណោះទេ ។ ការប្រែក្រឡះក៏ចាប់រហ័សហួសពេកយ៉ាងនេះ ហាក់ដូចជាមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅកើតទេ ជាពិសេស ចំពោះមនុស្សទាំងឡាយណាដែលធ្លាប់តែងប្រកាន់យកនូវឥរិយាបថរបឹងរឹងរូស ដូចក្រុមចោរទាំងប្រាំរយនាក់នោះជាដើម ។ អ្នករងគ្រោះទាំងអស់កំពុងទន្ទឹងទាំងអន្ទះសារ ចាំមើលព្រឹត្តការណ៍ដ៏ចម្លែកនេះ ថាតើវានឹងវិវឌ្ឍទៅជាយ៉ាងណាទៀត ទាំងអារម្មណ៍របស់គេភ័យផង អរផង ។ ក្នុងពេលនោះព្រះមហាសុបក្សីមិនទាន់ទាំងបានមានពុទ្ធដីការឆ្លើយតបថាអ្វីនៅឡើយផង ក៏ស្រាប់តែមេចោរបែរមុខទៅរកកូនចោរទាំងអស់គ្នា រួចមានវាចាយ៉ាងសមគួរប៉ុន្តែដាច់ខាតថាៈ
អស់អ្នករាល់គ្នា ជាទីស្នេហា! ខ្ញុំសឹងតែរកវាចាអ្វីមកថ្លែង ដើម្បីជាអំណរគុណដល់អស់លោករាល់គ្នាមិនបានទេ ចំពោះសេចក្ដីស្មោះត្រង់ និងសេចក្ដីស្នេហារបស់អ្នករាល់គ្នាចំពោះរូបខ្ញុំ ។ យើងបាន ធ្វើការជាមួយគ្នាអស់កាលជាយូរមកហើយ នៅតែក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើទុច្ចរិត គឹចោរកម្មនេះ ដែលជាមុខរបរនៃយើង ។ យើងបានយល់ចិត្តយល់ថ្លើមគ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងល្អប្រពៃ ធ្វើឲ្យមេត្រីភាព នឹងសាមគ្គីភាពរវាងយើងទាំងអស់គ្នា ស្គាល់នូវភាពរឹងប៉ឹងមួយដែលមិនមាននរណាអាចមកកំទេចឬបំបែកបំបាក់បានឡើយ ។ ប៉ុន្តែពេលនេះ អស់អ្នករាល់គ្នាបានឮពីសេចក្ដីឧទ្ធិសរបស់ខ្ញុំប្រាប់ហើយ ។ នេះគឺជាពាក្យពិតរបស់ខ្ញុំ ដែលនឹងឥតមានការងាករេបន្តិចណាទេ ។ ខ្ញុំកំពុងចាត់ទុកព្រះភិក្ខុអង្គនេះ ថាជាបុគ្គលដ៏ឧត្តុង្គឧត្ដម ថាព្រះអង្គគឺជាទីសក្ការៈសំរាប់រូបខ្ញុំ ។ ហេតុនេះខ្ញុំសូមអធ្យាស្រ័យពីសំណាក់របស់អស់អ្នករាល់គ្នាជាមុន ហើយខ្ញុំសុំឲ្យអស់អ្នករាល់គ្នា មេត្តាបោះបង់នូវមុខរបរទុច្ចរិត ដូចដែលយើងបានប្រព្រឹត្តកន្លងមកហើយនោះចោលចេញទៅ ។ សូមអស់លោកអ្នករាល់គ្នាខំបង្វែរអារម្មណ៍ឆ្ពោះទោលើការរកស៊ីតាមសម្មាអាជីវោ ដូចបងប្អូនយើងទាំងនេះវិញ ។ ខ្ញុំសុំឲ្យអ្នករាល់គ្នារីករាយចិត្តនិងប្រគល់ទ្រព្យរបស់ ដែលឆក់ប្លន់បានទាំងប៉ុន្មាននោះ ទៅបងប្អូនយើងវិញរៀងៗខ្លួន កុំឲ្យមាននៅសេសសល់ដល់បន្តិចណាឡើយ ។ នេះឯងណា ជាសំណូមពរដ៏ទទូចរបស់ខ្ញុំមុនគេ ។ រួចហើយបន្ទាប់ពីនេះទៅ វាស្រេចតែនៅលើការសំរេចចិត្តរបស់អស់អ្នករាល់គ្នាទេ ថាតើអ្នករាល់គ្នាត្រូវត្រឡប់ទៅរស់នៅតាមដោយផ្ទះសម្បែងវិញ ឬក៏សុខចិត្តទៅជាមួយខ្ញុំ ។ ប៉ុន្តែទោះបីជាអស់អ្នករាល់គ្នាចង់សម្រេចថាយ៉ាងណាៗនោះ យើងគួរតែចាំស្ដាប់ពុទ្ធដីការរបស់ព្រះភិក្ខុសង្ឃអង្គនេះសិន” ។
មេចោរក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះមហាសុបក្សី ៣ ដង ក្នុងបំណងថាសុំនិមន្តព្រះអង្គឲ្យបញ្ចេញប្រតិកម្មចំពោះអ្វីៗដែលកំពុងប្រព្រឹត្តទៅនេះ ។ កូនចោរទាំងអស់គ្នា ក៏ធ្វើតាមនាយរបស់ខ្លួនដែរ ។ តាមពិតទៅ កូនចោរទាំងអស់មានចិន្តាសោមនស្សរីករាយរួចជាស្រេចទៅហើយ នៅពេលដែលពួកគេកំពុងស្ដាប់នាយរបស់ពួកគេសំដែងពីការផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថ របស់គេពីអាក្រក់មកជាល្អវិញនោះ ។ ពួកគេបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចទៅហើយថា ពួកគេនឹងប្រគល់ជូនទ្រព្យទាំងអស់ទៅម្ចាស់គេវិញ តាំងពីមុនពេលដែលមេរបស់ពួកគេលើកជាសំណូមពរឡើងម្ល៉េះ ។ ការប្រគល់ទ្រព្យរបស់ជូនទៅម្ចាស់គេវិញទាំងអស់នោះ ត្រូវបានកូនចោរប្រែចិត្តទាំងប្រាំរយនាក់អនុវត្តទៅ ទាំងបញ្ចេញវាចាបង្ហាញឲ្យឃើញនូវទឹកចិត្តរបស់ពួកគេថា ពួកគេមានវិប្បដិសារីយ៉ាងខ្លាំងចំពោះអំពើឆ្គាំឆ្គង ដែលពួកគេបានប្រព្រឹត្តកន្លងមក ទាំងប៉ុន្មាននោះ ។
កូនចោរទាំងអស់ មានសេចក្ដីស្វាមីភក្ដីចំពោះនាយរបស់ពួកគេណាស់ ។ ពួកគេតែងតែចាត់ទុកនាយរបស់ពួកគេ ថាជាមេដឹកនាដ៏ល្អប្រពៃម្នាក់ ។ ចាប់តាំងពីពួកគេរួបរួមគ្នាបង្កើតជាបក្សពួកចោរកម្មរាប់ឆ្នាំមកហើយ នាយរបស់ពួកគេ មិនដែលបង្កជារឿងអ្វីឲ្យបរិវារណាម្នាក់ មានការអាក់អន់ស្រពន់ចិត្ត ដោយប្រការណាមួយឡើយ ។ ពួកគេតែងតែទទូចបាននូវភាពយុត្តិធម៌ពីមេកោយ របស់ពួកគេជានិច្ច ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ មេរបស់ពួកគេថែមទាំងជួយពួកគេនៅរាល់ពេលណាដែលពួកគេមានធុរៈម្ដងៗ ។ កាលណាមានបើត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តសំខាន់អ្វីមួយ នាយរបស់ពួកគេមិនដែលធ្វើដោយអត្ថនោម័ត ពោលគឺ ធ្វើតាមតែចិត្តឯងនឹកឃើញនោះទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញ មេរបស់ពួកគេតែងតែបើកការប្រជុំគ្នាមិនដែលខាន ដើម្បីពិគ្រោះពិចារណាប្ដូរយោបល់គ្នាទៅវិញទៅមក តាមធម្មតា ។ នាយរបស់ពួកគេនោះតែងតែលើកកិត្តិយសជានិច្ចចំពោះយោបល់ណា ដែលភាគច្រើនយល់ឃើញថាល្អ ជាងគេ ។ ការដែលពួកគេទទួលបាននូវការអប់រំមួយ ដែលញ៉ាំងឲ្យពួកគេចេះយល់ចិត្តយល់ថ្លើមគ្នា ចេះយោគយល់គ្នា មានចិត្តស្មោះត្រង់រវាងគ្នានឹងគ្នា គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់នៃការពង្រឹងនូវសាមគ្គីភាពមេត្រីភាព និងការបង្កើតឡើងនូវភាតរភាពពិតប្រាកដ នៅក្នុងសង្គមដ៏តូចមួយរបស់ពួកគេនោះ ។ ថ្វីបើគេជាមេចោរមែន ប៉ុន្តែគឺជាមេចោរដែលប្រកបដោយ “គិតបណ្ឌិត” ចំពោះកូនចោរជាបរិវាររបស់គេ ។ ព្រោះហេតុដូច្នេះហើយ ទើបបានជាកូនចោរទាំងអស់កើតចិន្តាស្នេហាចំពោះនាយនាយរបស់គេរកអ្វីមកប្រៀបផ្ទឹមស្មើផងមិនបានទេ ។ មេដឹកនាំដែលល្អ គឺមេដឹកនាំដែលស្មោះត្រង់ជាមួយកូនចៅរបស់ខ្លួន ពុំមានការលាក់លៀម ឬមានពុតត្បុតចំពោះអ្នកដែលនៅខាងក្រោមអំណាចរបស់ខ្លួននោះសោះឡើយ ។ នេះហើយជាគន្លឹះនៃការដឹកនាំដែលល្អប្រពៃ ជាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូសម្រាប់មនុស្ស។
កូនចោរ ដែលបានប្រែខ្លួនទៅជាអ្នកមានចិត្តជាឡើងវិញ តាមនាយចៅហ្វាយរបស់ពួកគេនោះ ក៏ស្រែកឡើងសឹងតែព្រមៗគ្នាថា “ជយោ! លោកនាយ! ពួកយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នា សុខចិត្តធ្វើតាមអ្វីៗទាំងអស់តាមសំណើ ដ៏ថ្លៃថ្លារបស់លោក នាយ! ។ ពួកយើងខ្ញុំសុំតាមបម្រើលោកនាយជានិច្ច ! ។
គ្មាននរណាអាចវាស់បាននូវសេចក្ដីរីករាយរបស់បងប្អូនប្រជាជនដែល ទើបនឹងបានទទួលរងគ្រោះអម្បាញ់មិញនោះឡើយ បន្ទាប់ពីបានទទួលមកវិញទាំងអស់នូវរបស់ទ្រព្យរៀងៗខ្លួន ដែលបានក្លាយទៅជាកម្មវត្ថុនៃការអស់សង្ឃឹមរបស់គេអស់មួយរយៈពេលខ្លីមក ដោយពុំមានបាត់បង់អ្វីសូម្បីបន្តិចសោះ ។ ព្រមពេលជាមួយគ្នានឹងសម្រែកជ័យឃោសដែលបន្លឺឡើងដោយកូនចោរទាំងប្រាំរយនាក់នោះ ព្រះអាទិត្យក៏ចាប់រះឡើងល្មមហាក់បីដូចជាព្រះអង្គកំពុងយាងចេញមកធ្វើជាបន្ទាល់សាក្សី នៃការផ្លាស់ប្ដូររបស់ពួកចោរពីការប្រព្រឹត្តនូវអំពើអាក្រក់ទៅជាការកាន់យកនូវអំពើល្អវិញ ពុំនោះសោតគឺហាក់ដូចជាព្រះអង្គកំពុងចូលរួមចំណែករីករាយនឹងព្រឹត្តិការណ៍នេះ ដោយផ្ទាល់តែម្ដង ឬដើម្បីញ៉ាំងពិធីនេះឲ្យកាន់តែអធិកអធមថែមឡើងទៀតផង និងជាការប្រសិទ្ធិពរជូនដល់អ្នកដែលទើបនិងមានសទ្ធាចំពោះកុសលធម៌ផង ព្រមទាំងជួយកំចាត់បង់នូវភាពងងឹតអន្ធការ និងសភាពការណ៍ស្មុគស្មាញឲ្យជ្រះស្រឡះចេញអស់ទៅផង ៕
ព្រះសុរិយាកាន់តែលេចឡើងភ្លឺច្បាស់ ជះកម្មរស្មីពាសពេញទឹកដីនៃភូមិឋាននោះ ។ មនុស្សម្នាអាចមើលឃើញគ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងច្បាស់ ។ ម្នាក់ៗសឹងប្រកបដោយទឹកមុខញញឹមញញែមឡើងស្រស់បំព្រងជាសញ្ញាប្រាប់ថា ព្រឹត្តិការណ៍អកុសលអម្បាញ់មិញនេះ ត្រូវបានគេបំភ្លេចអស់គ្មានសល់ ហើយត្រូវជំនួសទៅដោយបរិយាកាសដ៏សែនរីករាយមួយ ដែលឥតមាននរណាម្នាក់គិតស្មានដល់ថានឹងអាចកើតមាននោះសោះឡើយ ។ នេះឯងហើយជាបុណ្យបារមីនៃអរិយបុគ្គលដែលព្រះអង្គខំសន្សែសន្សំបានមក តាមការកសាងនូវកុសលធម៌ ការធ្វើវត្តប្រតិបត្តិនានាតាមគន្លងព្រះពុទ្ធសាសនា ។
ព្រះមហាសុបក្សី ដែលទ្រង់សណ្ដាប់នូវការកែប្រែឥរិយាបថរបស់ពួកចោរទាំងប្រាំរយនាក់នោះ ដោយព្រះទ័យរីករាយឥតឧបមា ក៏ទ្រង់មានព្រះពុទ្ធដីកាយល់ព្រមទទួលយកមេចោរនោះជាសិស្សគណ តាមសំណូមពរ ។ រីឯកូនចោរទាំងអស់ដែលមានស្វាមីភក្តីបំផុត ចំពោះនាយចៅហ្វាយរបស់ពួកគេនោះ ក៏នៅតែមិនទាន់ចាច់ចិត្តចោលចៅហ្វាយនាយរបស់ពួកគេទេ ។ ពួកគេទាំងអស់គ្នាបានក្រាបថ្វាយបង្គំចំពោះព្រះមហាសុបក្សី ដើម្បីឲ្យព្រះអង្គទ្រង់ព្រះមេត្តាសន្តោសប្រោសដល់ប្រាណរបស់ពួកគេផង ឲ្យដូចអ្វីដែលព្រះអង្គទើបនឹងបានធ្វើចំពោះលោកនាយរបស់ពួកគេ ។ ពួកគេសុំចូលខ្លួនទៅតាមដង្ហែលោកនាយរបស់ពួកគេ ព្រមទាំងសុំសាងផ្នួសបួសជាអ្នកកាន់សីល កាន់វត្តប្រតិបត្តិឲ្យខ្ជាប់ខ្ជួនមួនមាំ នៅក្នុងសំណាក់របស់ព្រះមហាសុបក្សី ដើម្បីរៀនសូត្រឲ្យបានចេះដឹង នឹងឲ្យបានជាទីគោរពនៃអស់ជានានុជនផង ។
ព្រះមហាសុបក្សីតាបស ទ្រង់កើតព្រះចិន្តារីករាយពន់ពេក នឹងទទួលយកចោរប្រែចិត្តទាំងប្រាំរយនាក់ឲ្យបានចូលបួសរៀននៅក្នុងសំណាក់របស់ព្រះអង្គ ។ នៅក្នុងថ្ងៃជាមហានក្ខត្តឫក្សនោះ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិ ក៏បានស្ម័គ្រចិត្តរៀបចំពិធីជប់លៀងភ្ញៀវកិត្តិយស និងប្រគេនយាគូចំពោះព្រះមហាសុបក្សីតាបស ។ គឺជាមហាពិធីមួយ ដែលមិនធ្លាប់មានសោះតាំងពីដើមមក ។ ព្រះនាមរបស់ព្រះមហាសុបក្សី កាន់តែល្បីរន្ទឺ ឮសុះសាយទៅដល់ទីជិតទីឆ្ងាយ រហូតទៅដល់លោកមហាសេដ្ឋីបុរីរក្ស ។ តាមសំណូមពរផ្ទាល់របស់លោកសេដ្ឋី ព្រះមហសុបក្សីបាននិមន្តទៅកាន់គេហដ្ឋានរបស់លោក ដែលនៅទីនោះ ព្រះអង្គបានជួយសង្គ្រោះដល់កុមារទាំងពីរប្រាណឲ្យបានរួចផុតពីអភ័ព្វនោះទៅ ។
….
កម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៩៩
ព្រះមហាសុបក្សីតាបស
សាស្ត្រារឿង
ព្រះមហាសុបក្សីតាបស
វាចារំលឹក
កាលនោះ គឺនៅដើមទសវត្សនៃឆ្នាំ ១៩៦០ ។ នៅផ្ទះជីតាខ្ញុំឯស្រែមានសាស្ត្រាស្លឹករឹតមួយខ្សែ ដែលមានឈ្មោះថា “សាស្ត្រារឿងព្រះមហាសុបក្សីតាបស” ចារជាពាក្យកាព្យ ជាបទពាក្យ៧ ។ ដើម្បីជាការកែអផ្សុកខ្ញុំតែងតែយកសាស្ត្រានោះ មកអានសាកល្បងមើលកំសាន្តលេងជាញឹកញយដង ។ សម័យនោះ ខ្ញុំអានសាស្ត្រាមិនទាន់ដាច់បានទាំងអស់ទេ ។ ខ្ញុំអានដាច់បានតិចតួច ហើយអាចយល់សេចក្ដីបានខ្លះៗតែប៉ុណ្ណោះ ។ ពីព្រោះសាស្ត្រានោះលោកចារសុទ្ធតែជាអក្សរមូលផង និងតាមអក្ខរាវិរុទ្ធជំនាន់ដើមផង ។ កាលនោះខ្មែរយើងមិនទាន់មានក្បួនច្បាប់សរសេរឲ្យបានត្រឹមត្រូវដូចសព្វថ្ងៃនៅឡើយទេ ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំខំព្យាយាមអានហើយអានទៀត អានដដែលៗជាច្រើនលើកច្រើនសា លុះត្រាតែខ្ញុំបានយល់អស់ជាស្ថាពរ នូវរបៀបសរសេរនៃអក្ខរាវិរុទ្ធរបស់ពាក្យនីមួយៗ នាសម័យកាលនោះ ។ ដូច្នោះហើយ ខ្ញុំក៏អាចអានសាស្ត្រា អាចយល់បាននូវសេចក្ដីនិងខ្លឹមសារនៃរឿងនោះដូចធម្មតា ។
មានថ្ងៃមួយ ខ្ញុំបានអានសាស្ត្រានោះតាំងពីដើម រហូតដល់ចប់
រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជាងសាមសិបឆ្នាំបានកន្លងផុតទៅហើយ ខ្ញុំនៅតែនឹកឃើញ ព្រមទាំងចាំសេចក្ដីសង្ខេបរបស់សាស្ត្រាស្លឹករឹតនោះនៅឡើយ ។ រីឯការហាត់រៀននោះសាចុះសាឡើងច្រើនដងពីដំបូង វាបានធ្វើឲ្យខ្ញុំនៅចាំមួយភាគខាងដើមនៃរឿងជាកំណាព្យពាក្យ៧ នោះជារៀងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។ ខ្ញុំសូមចម្លងការចេះចាំទាំងប៉ុន្មានពីសាស្ត្រានោះ ជូនជនានុជនផងគ្នា គ្រាន់និងអានកំសាន្ត លេងផង ទុកជាឯកសារសំរាប់ធ្វើការពិចារណាអំពីខ្លឹមសារនៃរឿងនេះផងទុកជាគតិសំរាប់អប់រំខ្លួនយើងគ្របរូបផង ហើយជាពិសេស គឺដើម្បីរក្សាស្នាដៃដែលនៅសេសសល់តែបន្តិចបន្តួចនេះ កុំឲ្យបាត់បង់សូន្យសុងទៅវិញផង ។
សាស្ត្រានោះនិទានពីអ្នកប្រាជ្ញផ្នែកតារាសាស្ត្រដ៏ល្បីល្បាញពីរនាក់ ដែលម្នាក់ប្រកាន់ថា ផែនដីរាងសំប៉ែតមានផ្ទៃរាបស្មើ ហើយស្ថិតនៅនឹងតែមួយកន្លែងឯម្នាក់ទៀត ប្រកាន់ថា ផែនដីរាងមូលដូចផ្លែក្រូចត្លុង វិលវង់ជុំវិញព្រះអាទិត្យ ហើយគឺព្រះអាទិត្យឯនោះទេ ដែលស្ថិតនៅនឹងតែមួយកន្លែងនុ៎ះ ។ អាចារ្យទាំងពីរនាក់ពូកទស្សន៍ទាយដូចៗគ្នា ។ ប៉ុន្តែប្រការដែលធ្វើឲ្យអ្នកទាំងពិរយល់ឃើញខុសគ្នា វាក៏បង្កឲ្យទៅជាមានទំនាស់នាំឲ្យបែកបាក់ តើទៅជាបក្សជាពូកពីរក្រុម ដេលក្លាយទៅជាគូសត្រូវនឹងគ្នា ។ អ្នកទាំងពីរតែងតែកើតចិត្តច្រណែននិន្ទាឈ្នានិសគ្នាមិនចេះចប់ ។ ជានិច្ចកាល ពួកគេមានគំនិតចាំតែផ្ចាញ់ផ្ចាលគ្នា ព្រមទាំងរកឱកាសដើម្បីបំផ្លាញគ្នាទៅវិញទៅមក តែរៀងៗខ្លួន ។
តើមកពី មូលហេតុអ្វី ទើបបានជាអាចារ្យទាំងពីរនាក់កើតចិត្តជាអរិភាពនឹងគ្នាដូច្នោះ ?
គឺជាការងាយណាស់។ ពីព្រោះថា អាចារ្យទាំងពីរនាក់នោះ សុទ្ធតែជាមនុស្សខ្វះគតិណ្ឌិត មានចរិតជាជនបាល ខ្វះការពិចារណា ខ្វះការអប់រំ ឬបើពោលជាពាក្យសាមញ្ញវិញ លោកថាអាចារ្យទាំងពីរនាក់នោះ ជាមនុស្សគ្មានការចេះដឹង ។ ម្នាក់ៗគិតតែពីប្រកាន់យក “ត្រូវ” តែរៀងៗខ្លួន ដោយគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងប្រយោជន៍សំរាប់បក្សពួកនៃខ្លួនគេផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះ ។ គឺដោយសារតែឥរិយាបទបែបនេះឯងហើយ ដែលវាបណ្ដាលឲ្យមូលហេតុនៃការបែកបាក់សាមគ្គីត្រូវចាប់កំណើតឡើង ។
មានការចោទសួរដ៏សមហេតុផលមួយ ពីសំណាក់ជនានុជនខ្លះថា “បើព្រះពុទ្ធអង្គជាអ្នកទ្រង់ញាណមែននោះ ចុះហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គមិនទ្រង់ញាណថាផែនដីយើងនេះមានរាងមូល ហើយវិលវង់ជុំវិញព្រះអាទិត្យ? ។
គេមិនដែលបានជួបប្រទះអក្សរសាស្ត្រណាមួយដែលសំដែងថា ព្រះពុទ្ធអង្គមិនដឹងថាផែនដីមានរូបរាងមូលនោះទេ ហើយគេក៏មិនដែលបានប្រទះគម្ពីរពុទ្ធសាសនាណាដែលបរិយាយថា ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់យកព្រះទ័យទុកដាក់អំពីរឿងផែនដីនោះ ក៏ទេដែរ ។ រីឯចម្លើយទៅនឹងសំណួរនេះ ក៏មិនមែនជាការពិបាកទេ គឺថា គារដែលត្រូវដឹងស្គាល់ ឬយល់អំពីលក្ខណៈនៃភពផែនដី ក៏ដូចជាអំពីភពឯទៀតៗដែរ មានដូចជាព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ ព្រះអង្គារ ព្រះពុធ ព្រះហស្បត្តិ៍ ព្រះសុក្រ ព្រះសៅរ៍ និងភពដ៏ច្រើនអនេកឯទៀតនោះ គឺជាវិជ្ជាមួយដែលទាក់ទិនទៅនឹងវិទ្យាសាស្ត្រសុទ្ធសាធ ។ មានមតិជាច្រើនបានអះអាងថា ករណីនេះមិនមែនព្រះពុទ្ធអង្គលោកមិនបានទ្រង់ញាណនោះទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គទ្រង់បានឈ្វេងយល់ថា ដល់ថ្ងៃក្រោយទៅមនុស្សលោកយើងគង់តែនឹករកឃើញនូវវិជ្ជាអស់ទាំងនេះជាប្រាកដ ។ ប្រសិនបើនៅពេលដែលព្រះអង្គទ្រង់គង់ព្រះជន្មាយុនៅឡើយ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់លើកយកករណីទាំងអស់នេះ មកចូលទៅក្នុងបរមត្ថវិជ្ជារបស់ព្រះអង្គ ទោះបីត្រឹមតែជាការបើកវង់ក្រចកតែប៉ុណ្ណោះក៏ដោយក៏វាអាចបង្កឲ្យបែកចេញទៅជាចម្ងល់និងជាសំណួរបែកជាអូរហូរជាស្ទឹងមិនចេះអស់មិនចេះហើយ ដែលជាហេតុមួយនាំឲ្យមានការឃ្លាតចាកឆ្ងាយចេញពីព្រះធម៌ទាំងប្រាំបីម៉ឺនបួនពាន់ធម្មក្ខន្ធ ដែលព្រះអង្គបានត្រាស់ដឹងដោយព្រះអង្គឯង ហើយដែលព្រះអង្គទ្រង់ឈ្វេងយល់យ៉ាងប្រាកដថា នឹងពុំមានមនុស្សលោកណាអាចរកឃើញបានឡើយ ។ ម្ល៉ោះហើយព្រះអង្គមុខជាពុំមានឱកាសឯណាឲ្យបានបរិបូណ៌គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីបង្ហាត់បង្រៀនប្រៀនប្រដៅសាវ័ករបស់ព្រះអង្គនូវអស់ទាំងវិជ្ជាដែលព្រះអង្គបានត្រាស់ដឹងនោះទេ ។ ព្រះអង្គមុខជាពុំមានឱកាសឯណានិងទទួលនូវអស់ពួកមនុស្ស ទេព្តាផងទាំងឡាយ ដែលតែងតែមានចម្ងល់ មានប្រស្នាផ្សេងៗមកចោទសួរចំពោះព្រះអង្គនោះឡើយ ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត វិជ្ជាអស់ទាំងនេះគ្រាន់តែជាមុខជំនាញ ជាមុខរបរសំរាប់ជនសាមញ្ញដែលជាអ្នកមានប្រាជ្ញាមុតតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ វាពុំមានលក្ខណៈ ឬមានការទាក់ទិនអ្វីឡើយ ទៅនឹងសាសនារបស់ព្រះអង្គ ។ វិជ្ជានេះ ថ្មីបើគេត្រូវចេះត្រូវដឹងក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាក៏មិនអាចនាំឲ្យកើតជាគតិបណ្ឌិត ជាការទូន្មានប្រៀនប្រដៅទៅលើផ្នែកសីលធម៌ សំរាប់មនុស្សលោករាល់រូបផងដែរ ។ មនុស្សគ្រប់រូបតែងតែប្រាថ្នាចង់បានណាស់នូវសេចក្ដីសុខ គឺសុខទាំងខាងផ្លូវកាយផង សុខទាំងខាងផ្លូវចិត្តផង ។ ដើម្បីឲ្យបានសំរេចនូវបំណងប្រាថ្នាអស់ទាំងនេះ មនុស្សយើងត្រូវការជាដំបូងបំផុតនូវសាមគ្គី ។ ធម៌សាមគ្គីនេះ វាកើតចេញមកពីសេចក្ដីស្រឡាញ់គ្នា ។ សេចក្ដីស្រឡាញ់គ្នា វាកើតចេញមកពីសេចក្ដីស្មោះត្រង់នឹងគ្នា មិនចេះក្បត់គ្នាគឺមានយុត្តិធម៌ដ៏ល្អត្រឹមត្រូវរវាងគ្នានឹងគ្នា ។ មនុស្សដែលប្រកបដោយលក្ខណៈសម្បត្តិដ៏ពិសេសទាំងអស់នេះ លោកហៅថាមនុស្ស “មានគតិបណ្ឌិត ឬមានការចេះដឹង” ដែលផ្ទុយនឹងមនុស្សពាល ព្រហើនកោងកាច មនុស្សក្នុងជំពូកជាអ្នកមានការចេះដឹង គួរណាស់តែត្រូវបានជាទីកោតសរសើរ ជាទីគោរព និងជាគំរូសំរាប់ជនានុជនគ្រប់គ្នា ។ នេះគឺគ្រាន់តែជាការសន្និដ្ឋានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំយ៉ាងសង្ខេបប៉ុណ្ណោះ ចំពោះរសនៃរឿងព្រះមហាសុបក្សីតាបស ។ រីសេចក្ដីពិស្ដារ គឺដូចមាននិទាននៅក្នុងសាស្ត្រារឿងមហាសុបក្សីតាបស នេះជាគតិស្រាប់ ។
តើលោកតាអាចារ្យ ដែលគេទទួលស្គាល់ថាជាតារាវិទូដ៏ល្បីល្បាញ ជាអ្នកមានជំនាញខាងវិជ្ជាទស្សន៍ទាយនោះ ជាមនុស្សប្រភេទណា ?
ជាការគួរឲ្យស្ដាយណាស់ ដែលខ្ញុំមិនបានចាំកំណាព្យនៃរឿងព្រះមហាសុបក្សីតាបសនេះតាំងពីដើមដល់ចប់ គឺគ្រាន់តែនៅចាំសាច់រឿងប៉ុណ្ណោះ ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំនៅចាំថាកំណាព្យទាំងនោះ ត្រូវបានលោកអ្នកកវីនិពន្ធតាក់តែងចងក្រងឡើងយ៉ាង សែនពិរោះពន់ពេក គឺមានការចាប់ចុងចួននោះឥតមានខ្វះចន្លោះត្រង់ណាបន្តិចឡើយ មិនខុសពីកំណាព្យនៅក្នុងរឿងនានាទៀត ដូចជានៅក្នុងរឿងសព្វសិទ្ធិ រឿងហង្សយន្តជាដើមនោះទេ ដូចដែលយើងមានផ្នែកខាងដើមនៃកំណាព្យរឿងជាឧទាហរណ៍ស្រាប់ ។ មួយវិញទៀត លោកអ្នកកវីនិពន្ធ ក៏មិនបានចារឹកឈ្មោះលោកនៅក្នុងរឿងនោះដែរ លោកមានលើកតែពិឋានន្តរស័ក្តិរបស់លោក ដែលថាលោកគឺជាភួឈួយក្រឡាហោមប៉ុណ្ណោះ ។
ដើម្បីឲ្យបានជ្រាបពីបុគ្គលិកលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកអាចារ្យទាំងពីរនាក់នោះ សូមអានរឿងព្រះមហាសុបក្សីតាបស ភាគខាងដើមជាកំណាព្យពាក្យ៧ និងសេចក្ដីសង្ខេបជាពាក្យរាយនៃភាគដែលនៅសេសសល់ ដូចមាននិទាននៅដើមទំព័រ ជាបន្តបន្ទាប់ទៅនេះ ។
រឿងព្រះមហាសុបក្សីតាបស
នេះនឹងសូមថ្លាថ្លែងនិទាន ដូចមាននៅក្នុងព្រះធម៌ពិត
តាមពាក្យបុរាបុរាណព្រឹទ្ធ ឈ្មោះថាភាសិតមហាឥសី ។
ខ្ញុំជាភូឈួយក្រឡាហោម កើតព្រមដោយចិត្តគិតគុណបី
គឺព្រះរតន៍ត្រ័យថ្លៃរង្សី សូមខុសសួស្ដីគ្រប់ប្រការ ។
សូមថ្វាយបង្គំបរមបពិត្រ ជាម្ចាស់ជីវិតលើសិរសា
ជាម្លប់គ្រប់គ្រងសព្វសាសនា នូវរាស្ត្រប្រជាទាំងបុរី ។
ខ្ញុំនឹកគុណមាតាបិតា គុណគ្រូអាចារ្យមហាថ្លាថ្លៃ
ខ្ញុំសុំជួបសុខ មានសិរី សូមផ្ដើមសំដីចែងចរចា ។
ថាកាលបីព្រេងអង្វែងយូរ មានគ្រូពីនាក់មានប្រាជ្ញា
មួយឈ្មោះនិទេសសាស្ត្រាចារ្យ មួយនោះនាមាគ្រូនិទស ។
អាចារ្យទាំងពីរជាគ្រូធំ នៅក្នុងនិគមស្រុកមានឈ្មោះ
មានខេត្តខណ្ឌគិរីមានជ្រោះ ចន្លោះលង្វែកដែនមយូរ៉ា ។
អាចារ្យទាំងពីរមានកន្លែង តាក់តែងរោងរៀនក្បួនសាស្ត្រា
ប្រដៅសិស្សគណគាល់ត្រៀបត្រា ទៅតាមប្រាជ្ញាខ្លួនទីទៃ ។
ឯគ្រូនិទសនោះកាន់ថា ពសុធាសំប៉ែតអណ្ដែតវៃ
ដូចកលស្លឹកឈូកក្នុងជលស័យ ក្រោមដីទឹកទ្រពទាំងស្រុង ។
ឯគ្រូនិទេសនោះកាន់ថា ពសុធាមូលដូចផ្លែក្រូចត្លុង
វិលឡើងក្រឡាប់គ្មានដើមចុង តួអង្គព្រះអាទិត្យនិត្យនឹងនៅ ។
អាចារ្យនោះស្គាល់ច្រើនក្រៃណាស់ ស្គាល់មេឃអាកាសច្បាស់សន្ធៅ
ស្គាល់គ្រោះតារាដែលចរទៅ ស្គាល់ទឹករាក់ជ្រៅក្នុងសាគរ។
ស្គាល់ភេទនិមិត្តហេតុវិនាស ស្គាល់គ្រាសតារាដែលចរមក៍
ស្គាល់ច្បាស់ប្រាកដឥតមានភរ នរណារិះរកទាយមិនខុស ។
ចំណេះចំណានគ្មានទើសទាល់ សម្គាល់ប្លែកគ្នាតែត្រង់នោះ
មួយថាដីវិលវល់ឡើងចុះ មួយថាដីដុះនៅនឹងនិត្យ ។
គន់មើលយូរទៅត្រូវទាំងគ្រប់ ទោះថ្ងៃឬយប់ឆ្ងាយឬជិត
ដែលគិតថាវិលឃើញវិលពិត ដែលគិតថានឹងឃើញនឹងថ្កល់ ។
គណៈទាំងពីរបើជួបគ្នា– កាលណាតែងទាស់ឈ្លោះរចល់
ជែកយកឈ្នះខ្លះតាំងភ្នាល់ ទៅតាមសម្គាល់ជាប្រមាណ ។
អ្នកស្រុកជាន់នោះលុះវិជ្ជា ក៏បែកបាក់គ្នាជាពីរប្រាណ
ពួកឃើញដីនឹងទាំងប៉ុន្មាន រាប់អានចូលខាងគ្រូនិទស ។
ឯពូកឃើញដីវិលផ្កាប់ផ្ងារ ចូលខាងអាចារ្យនិទេសអស់
អាចារ្យនោះកើតបានរបស់ ភោជន៍ភស្តុអខោសោភិនី ។
គ្រានោះនៅមានភឿនពីរនាក់ ស្មោះស្មគ្រស្រឡាញ់គ្នាពេញទី
មួយឈ្មោះនាយទសមានព្យាធិ ទីពីរឈ្មោះទែនសែនទុរគត ។
នាយទសនោះមានអាការរោគ ឆ្កួតជ្រូកមកពីកំណើតសុទ្ធ
ប្រកាច់វិលវល់ញ័ររន្ធត់ ប្រឹងរត់រកគ្រូមើលពុំជា ។
នាយទែននោះមានទុក្ខទោសទ្វេ នៅជាខ្ញុំគេធ្វើការងារ
ពីព្រោះឪពុក1លក់ខ្លួនវា ដោយសារចាញ់ភ្នាល់ល្បែងចត្រង្គ2។
លក់ទាល់តែអស់របស់ទ្រព្យ លេងជាប់ដល់ឈឺត្រចៀកថ្លង់
ទើបយកនាយទែនទៅលក់បង់ នៅក្នុងស្រុកនោះមានឈ្មោះថា ។
ឧកញ៉ាបរិបុរីរក្ស័ ចេញប្រាក់បីរយកហាបនា
លោះយកនាយទែនជាបរិវារ ប្រើឲ្យធ្វើការស្ទើរពេលលោះ ។
គេប្រើគេស្ដីរៀងរាល់ថ្ងៃ សឹងឥតសំចៃសឹងឯងប្រុស
ល្ងាចប្រើរែកទឹកព្រឹកពុះឧស បើជួនជាខុសគេជេរវាយ ។
លុះចំណេរកាលជាខាងក្រោយនោះបន្តិចមក ទើបនាយ ទស និងនាយទែន បានឮតៗពីគេពីឯងមកអំពីអាចារ្យទាំងពីរនាក់ដែលល្បីឈ្មោះនៅទីជិតទីឆ្ងាយ ។ មានកាលថ្ងៃមួយនោះ គុមារអភ័ពញវទាំងពីរនាក់បានស្កាត់រកជួបគ្នា ហើយប្រឹក្សាគ្នាថា “យើងទាំងពីរនាក់ គួរតែទៅរកគ្រូដែលល្បីឈ្មោះនោះ ឲ្យលោកជួយយើងមើល ក្រែងលោលោកអាចជួយស្រោចស្រង់យើងឲ្យបានរួចផុតពីជំងឺតម្កាត់ និងបានរួចផុតជាអ្នកជានឹងគេឡើងវិញ លែងនៅធ្វើជាខ្ញុំកញ្ចះគេតទៅទៀត ។ ប្រសិនបើលោកអាចជួយយើងឲ្យរួចផុតពីវាសនាអាក្រក់ទាំងនេះមែន យើងត្រូវតែសុំនៅគាល់ហ្វៅបំរើលោកដែលជាអ្នកមានគុណ មានចំណេះវិជ្ជា មានសីលធម៌ នៅក្នុងខ្លួននេះទើបប្រសើរ ព្រោះអីតាមដែលល្បិតៗគ្នាមក ឮថាលោកអាចារ្យទាំងពីរនាក់នោះពូកែណាស់ ។ បើពិតជាពូកែមែននោះ លោកច្បាស់ជាអាចជួយយើងឲ្យរួចផុតពីទុក្ខវេទនាដូចសព្វថ្ងៃនេះបាន ។ កាលណាយើងរួចផុតពីទុក្ខទោសទាំងនេះហើយយើងនឹងត្រូវខិតខំគោរពកោតខ្លាចលោក ហើយខំស្វាធ្យាយសិក្សារៀនសូត្រពីលោកឲ្យអស់ពីសមត្ថភាព ដើម្បីកសាងខ្លួនយើងឲ្យទៅជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរនឹងគេ ។
កាលបើព្រមព្រៀងគ្នារួចស្រេចហើយ នាយទស និងនាយទែន ក៏នាំគ្នាទៅកាន់សំណាក់លោកអាចារ្យនិទស ។ ទៅដល់កាលណា សម្លាញ់ទាំងទ្វេហារក៏ប្រញាប់ដើរចូលទៅទាំងឱនបន្ទន់សិរសាកាន់កិរិយារាប់ទាប លុតជង្គង់ក្រាបថ្វាយបង្គំលោកគ្រូ ដែលកំពុងមានសិស្សគណនៅគាល់ត្រៀបត្រា ។ កុមារអភ័ពញវក៏ប្រញាប់ទូលលោកអាចារ្យអំពីមូលហេតុនៃការមកដល់របស់ខ្លួនគេ ។ ប៉ុន្តែលោកអាចារ្យហាក់ដូចជាពុំបានយកចិត្តទុកដាក់ដល់អាថ៌សេចក្ដី ដែលនាយទាំងពីរនាក់រ៉ាយរ៉ាប់ប្រាប់នោះទេ ។ លោកបែរជាប្រញាប់សួរទៅនាយកំសត់យើងទាំងពីរនាក់នោះថាៈ
នែ!, អាអ្ហែងទាំងពីរនាក់ ចូរអ្ហែងប្រាប់អញមើល! តើផែនដី វាមានរាងមូលឬរាងសំប៉ែត?
កុមារទាំងពីរនាក់ហាក់ដូចជាភ័ន្ទភាំងមួយសន្ទុះ ទើបនាយម្នាក់ឆ្លើយទាំងប្រថុយប្រថានថាៈ
“យើងខ្ញុំព្រះករុណាសូមក្រាបថ្វាយបង្គំទូលព្រះអង្គថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យយើងខ្ញុំព្រះករុណាមកកាន់ទីនេះ គឺដើម្បីសុំឲ្យលោកតាជួយយើងខ្ញុំព្រះករុណាដោយហេតុថា យើងខ្ញុំព្រះករុណាកំពុងមានអាការរោគ នឹងមានទុក្ខទោសជាទម្ងន់ គឺខ្លួនខ្ញុំព្រះករុណាមានជំងឺឆ្កួតជ្រូក ហើយសម្លាញ់របស់ខ្ញុំព្រះករុណា កំពុងជាប់ជំពាក់ធ្វើជាខ្ញុំបម្រើគេ ព្រោះតែឪពុករបស់វាគ្មានប្រាក់លោះ ។ តើលោកតាអាចជួយរំដោះយើងខ្ញុំព្រះករុណាឲ្យរួចផុតពីវាសនាអភ័ព្វទាងនេះផងបានឬទេ ? ចំពោះបញ្ហាផែនដីវិញនោះ ទោះបីជាវាមានរាងមូលក្ដី ឬក៏មានរាងសំប៉ែតក្ដី នោះគឺវាហួសពីសមត្ថភាពរបស់យើងខ្ញុំព្រះករុណាឆ្ងាយណាស់ សូមលោកតាអភ័យទោសដល់យើងខ្ញុំព្រះករុណាផងទៅចុះ ។ យើងខ្ញុំព្រះករុណានៅល្ងង់ខ្លៅណាស់ ហើយក៏សុំទូលព្រះអង្គដោយត្រង់ៗតែម្ដងថា យើងខ្ញុំព្រះករុណាពុំមានដឹងអ្វីទាល់តែសោះ ” ។
គ្រាន់តែឮនាយនោះឆ្លើយថា “មិនដឹង” ដូច្នោះ លោកអាចារ្យនិទសកើតក្ដីពិរោធយ៉ាងខ្លាំង ។ លោកអាចារ្យក៏តាំងស្រែកគំហកទៅចៅទាំងពីរនាក់ថាៈ
“នែ! អាក្មេងពេញពាលទាំងពីរនាក់! ពួកអាអ្ហែងហ្នឹងមិនដឹងថាដីរាងមូលឬសំប៉ែតទេឬ? អាអ្ហែងទាំងពីរនាក់ឆ្ងល់អីម្ល៉េះ! អាអ្ហែងឃើញឬទេ គេគ្រប់គ្នាអង្គុយត្រៀបត្រានៅទីនេះ គេសុទ្ធតែលើកតម្កើងទស្សនៈរបស់អញ ។ គេមិនមែនជាមនុស្សភ្លើមិនដឹងអីដូចពួកអាអ្ហែងនេះទេ ។ ហ៊ឹះ! ពួកអាអ្ហែងនេះថោកទាបណាស់! មិនគួរអីមកដល់ទីនេះសោះ ៕ ចូរអ្ហែងចៀសចេញឲ្យឆ្ងាយពីទីនេះភ្លាម ទៅ! មុននឹងមកដល់ទីនេះ អាអ្ហែងហេតុដូចម្ដេចបានចាមិនព្រមសួរគេឯងឲ្យដឹងជាមុនសិន ថាអញនេះត្រូវការអ្វីខ្លះ ។ អញត្រូវការតែមនុស្សណាដែលចេះលើកតម្កើងយោបល់អញតែប៉ុណ្ណោះ!។ មនុស្សដូចពួកអ្ហែងនេះ អញឥតត្រូវការទេទៅ! ចៀសចេញឲ្យឆាប់ពីទីនេះ!” ។
នាយទាំងពីរនាក់ភ័យណាស់ ក៏ប្រញាប់រូតរះដើរចេញមកវិញ ។ ដល់ទីមួយដ៏សមគួរហើយ ទើបនាយទស និងនាយទែនជុំនុំប្រឹក្សាគិតគ្នាថា យីហ្ន៎! លោកអាចារ្យនេះ ហេតុដូចម្ដេចបានជាគាត់កាន់អាកប្បកិរិយាអីបែបហ្នឹង? សំដីអញ្ចឹងៗ មិនសមអីជាសំដីរបស់អ្នកប្រាជ្ញ ឬបណ្ឌិតជាអ្នកចេះដឹងនោះទេ ។ អំពីរឿងផែនដី វាមានរាងមូល ឬសំប៉ែតនោះ នរណាហ្ន៎ ដូចជាពួកយើងនេះនឹងអាចដឹងបាន! ។ គ្រាន់តែយើងឆ្លើយថាមិនដឹងប៉ុណ្ណឹង ហេតុម្ដេចក៏បានជាគាត់ខឹងនឹងយើងខ្លាំងម្ល៉េះហ្ន៎សំឡាញ់ ? អាចារ្យអីរបៀបនេះ គឺជាមនុស្សខ្វះវិចារណញ្ញាណខ្លះសីលធម៌ហួសពេកណាស់ ។ មើលទៅ យើងមិនអាចទៅរកពឹងពាក់គាត់បានទេ ។ ទៅសម្លាញ់! យើងទៅរកលោកអាចារ្យមួយទៀត ហើយប្រាកដជាលោកមិនកាន់អាកប្បកិរិយាលេលាបែបនេះទេ ។ តាមធម្មតា ជនណាដែលមានឈ្មោះថាជាគ្រូអាចារ្យ ជននោះត្រូវតែជាអ្នកមានការចេះដឹងជ្រៅជ្រះណាស់ ទាំងខាងផ្លូវលោក ក៏ដូចជាខាងផ្លូវសីលធម៌ ហើយក៏ជាអ្នកអនុវត្តខ្ជាប់ខ្ជួននូវមាគ៌ាជាកុសលទាំងពីរនេះ ” ។
លុះគិតឃើញដូច្នោះហើយ សម្លាញ់ទាំងពីរនាក់ ក៏ស្ម័គ្រចិត្តនាំគ្នាធ្វើដំណើរទៅកាន់សំណាក់នៃអាចារ្យនិទេសម្ដង ។ កាលបើគេទៅដល់ភ្លាមហើយ សម្លាញ់ទាំងពីរក៏ចាប់ផ្ដើមដើរត្រសងចូលទៅ ព្រមដោយនូវកិរិយាគោរពរាបសា ដូចកាលនាយបានធ្វើលើកមុនជាមួយអាចារ្យនឹងទសនោះដែរ ។ ស្រាប់តែសម្លាញ់ទាំងទ្វេហារ ក៏ត្រូវទទួលកាខកចិត្តមួយសាទៀត មិនខុសពីលើកមុនទេ គឺគេត្រូវទទួលពាក្យចេរប្រមាថកាតទៀន ដូចកាលដែលពួកគេទៅជួបជាមួយនឹងអាចារ្យនិទសជញ្ជឹងដែរ ។ បទពិសោធន៍ទាំងពីរលើកនេះ បានធ្វើឲ្យនាយយើងស្ថិតនៅក្នុងក្ដីអស់សង្ឃឹម ឲ្យទៅជាកើតមានអារម្មណ៍ច្រឡំបល់រកគិតអ្វីមិនយល់ទាល់តែសោះ ។ នៅទីបំផុត សម្លាញ់ទាំងពីរប្រាណ ក៏ត្រឡប់ទៅលំនៅឋានរបស់គេរៀងៗខ្លួនវិញទៅតាំងពាំនាំនូវក្ដីលោកសៅយកទៅតាមផង ។
គ្រានោះ មានភិក្ខុមួយអង្គព្រះនាមសុបក្សីតាបស ។ ព្រះអង្គគង់នៅក្នុងអារាមមួយដ៏ឆ្ងាយបន្តិចពីស្រុកភូមិ ដែលជាទីកន្លែងកំណើតរបស់ព្រះអង្គ ។ ក្នុងមួយឆ្នាំពីរដង ឬជូនកាលបីដងផងមិនដែលខាន ព្រះអង្គតែងតែនិមន្តទៅលេងស្រុកកំណើត ដើម្បីសាកសួរសុខទុក្ខញោមប្រុសញោមស្រី ព្រមតាំងញាតិសន្តានជាបងប្អូនជិតឆ្ងាយរៀងអាយ ដែលរស់នៅជាប់ជាភូមិរបងជាមួយ ក្រែងលោលោកទាំងនោះ មានបើកើតហេតុភេទមិនស្រួលដោយប្រការណាមួយ ព្រះអង្គនឹងអាចជួយយកអាសាបានផង ។ ព្រះភិក្ខុអង្គនេះទ្រង់បានបួសរៀនចំរើនព្រះសម្មាបដិបត្តិអស់កាលជាយូរមកហើយ រហូតដល់បានសំរេចមគ្គផលយ៉ាងគាប់ប្រសើរ ។ ព្រះអង្គបានក្លាយទៅជាទីស្រឡាញ់ និងជាទីគោរពសក្ការៈនៃមនុស្សម្នាផងគ្នាជាទូទៅ ទាំងទីជិតឆ្ងាយ ។ ទ្រង់ប្រកបដោយព្រះគតិបណ្ឌិត សុចរិតទៀងត្រង់ កាន់សច្ចធម៌ខ្ជាប់ខ្ជួនព្រះអង្គតែងតែធ្វើវត្តប្រតិបត្តិ ទាំងប្រោសអស់សព្វសត្វទាំងឡាយ ណា ដែលបានចូលអាត្មាមកសុំជ្រកកោន ឬសុំពឹងពាក់នៅក្នុងសំណាក់របស់ព្រះអង្គ ។
សម័យថ្ងៃមួយ ព្រះអង្គនឹកចង់និមន្តទៅលេងស្រុកកំណើតដូចសព្វដង ។ ព្រះអង្គហាក់ដូចជាមានការពិភាល់ថា ឬមួយក៏បិតា ឬមួយក៏មាតា របស់ព្រះអង្គប្រហែលជាមានជំងឺតម្កាត់អ្វីមិនលែងឡើយ ហើយត្រូវការឲ្យព្រះអង្គទៅគង់នៅក្បែរ ជួយមើលធួនថែផង គ្រាន់នឹងបានជាទីទុកចិត្ត ។ ទ្រង់និមន្តកាត់វាលចូលព្រៃ ឆ្លងស្ទឹង ឆ្លងព្រែកម្ដងៗ រំលងអស់ពេលទៅដ៏យូរ ។ នៅតាមផ្លូវដែលព្រះអង្គធ្លាប់តែនិមន្តទៅដូចសព្វមួយដង ទ្រង់សប្បាយព្រះទ័យជាអនេកនិងគយគន់មើលអស់ទាំងព្រៃព្រឹក្សាលតាវល្លិផងទាំងឡាយ ដែលកំពុងបែកមែកលាស់ស្លឹកត្រសុំត្រសាយសាខា ព្រមដោយនូវផ្លែផ្កា សាយក្លិនពិដោរក្រអូបភាយម្ដងៗ គួបផ្សំនឹងសូរស័ព្ទ បក្សាបក្សីផងយំខ្ញៀវខ្ញារ និងហិចហើរកំសាន្តលែងសប្បាយជាមួយគូវា ហាក់បីដូចជាសត្វសត្វទាំងឡាយនោះ កំពុងសំដែងស្វាគមន៍ចំពោះដំណើរនិមន្តន៍មកដល់របស់ព្រះអង្គដែរ ។ រីឯអស់ពួកសត្វចតុប្បាទ ទ្វេបាទឯទៀតៗ មានទន្សោង ប្រើសក្ដាន់, រមាស, រមាំង, ស្ទាំង, ក្ងោក, ប៉ោលតោក ខ្លែង ត្មាត ចចាត ទទា មាន់ទោ មាន់ទឹក ប្រវឹក ជាដើម នាំគ្នាឈរដក–ករហង់ ឬហើរសម្លឹងមើលមកព្រះអង្គ ក្នុងកិរិយាមួយដែលហាក់ដូចជារាប់អាន ឬធ្លាប់ស្គាល់ព្រះអង្គថាជាមិត្ត រួមជីវិតជាមួយគ្នា ។ មិនដែលមានសត្វសាហាវឯណាប៉ុនប៉ងប្រាថ្នាយាយីព្រះអង្គ ដល់ម្ដងសោះឡើយ ។
លុះដល់វេលារសៀលជ្រាលជ្រេព្រះសុរិយាបន្តិចមក ខណៈដែលព្រះអង្គកំពុងឆ្លងកាត់ព្រៃស្រោងយ៉ាងធំមួយ ដែលមានល្បះដុះដោយដុំៗ ព្រះអង្គស្រាប់តែពើបប្រទះនឹងពួកចោរប្រាំរយនាក់ ដែលកំពុងនាំគ្នាបំពេញផែនការរបស់គេ ។ ពួកចោរទាំងប្រាំរយនាក់នោះ កំពុងបើកអង្គប្រជុំក្រោមអធិបតីភាព និងក្រោមបញ្ជាការរបស់មេពួកគេម្នាក់ ។ គឺគេប្រជុំអំពីការអនុវត្តនូវផែនការប្លន់សំរាប់វេលាយប់នោះ ឯង ។ កាលបើពួកវាបានឃើញព្រះមហាសុបក្សីនិមន្តមកដល់ហើយ មេរបស់ពួកវាក៏បញ្ជាឲ្យឃាត់ព្រះអកង្គទុកសិន ដើម្បីនឹងសាកសួរចម្លើយ ។ ពួកចោរចង់ដឹងណាស់ថា តើភិក្ខុអង្គនេះត្រូវនិមន្តទៅណាមកណាអញ្ចេះ ក៏ជួននឹងបានមកដល់ទីនេះនឹងគេដែរ ។ ដោយហេតុតែពួកគេកើតការងឿងឆ្ងល់ លាយឡំទៅដោយការសង្ស័យយ៉ាងខ្លាំងពន់ពេក ទើបមេចោរ នឹងកូនចោរទាំងប្រាំរយនាក់សំរេចគ្នាថា ត្រូវតែបង្ខាំងព្រះអង្គទុកមួយអន្លើសិន មិនទាន់អនុញ្ញាតឲ្យព្រះអង្គនិមន្តជាបន្តទៅទៀតឡើយ ។ លុះព្រះអង្គគង់ស្រួលបួលហើយ មេចោរក៏ប្រញាប់សួរទៅព្រះអង្គថាៈ
នែ! ព្រះស្ដែងឯងទៅណាមកណា ទើបបានជាមកដល់ទីនេះ នឹងគេដែរអ្ហ៎ាស ? ព្រះស្ដែងឯងមានការអ្វីខ្លះទៅ ទើបបានជាខំដើរអីដូចជារូតរះខ្លាំងម្ល៉េះ ? ចូរព្រះស្ដែងប្រាប់យើងឲ្យត្រង់មកមើល ។
ព្រះមហាសុបក្សី ក៏មានពុទ្ធដីការប្រាប់ការពិតដល់ពួកចោរ អំពីមូលហេតុនិងទីដៅនៃការធ្វើដំណើររបស់ព្រះអង្គ ។ លុះពួកចោរទាំងប្រាំរយនាក់ស្ដាប់ឮជាក់នូវពុទ្ធដីកានេះហើយ មេចោរក៏ទូលតបទៅព្រះអង្គវិញភ្លាមថាៈ
“ពួកយើងមានផែនការនឹងទៅប្លន់នៅក្នុងស្រុកភូមិកំណើតរបស់ព្រះស្ដែងនេះឯងក្នុងយប់នេះ នាវេលាមុនពាក់កណ្ដាលអាធ្រាត្របន្តិច ។ យើងមានគ្នាប្រាំរយនាក់ ដូចព្រះស្ដែងបានឃើញស្រាប់ហើយ ។ យើងមិនអាចផ្លាស់ប្ដូរកម្មវិធីរបស់យើងបានទេណា៎ ព្រោះថា ផែនការនឹងត្រូវអនុវត្តនៅវេលាល្ងាចនេះ យើងបានរៀបចំរួចរាល់ស្រេចបាច់អស់ហើយ មានការបែងចែកការងារឲ្យទទួល ខុសត្រូវទៅតាមភូមិសាស្ត្រ និងតាមមុខនាទីរៀងៗខ្លួន ។ អាស្រ័យដោយមូលហេតុដូចយើងបានជម្រាបជូនអម្បាញ់មិញនេះ ព្រះស្ដែងគួរតែយល់ហើយថា ព្រះស្ដែងឯងត្រូវតែនៅទីនេះ រហូតដល់ពេលដែលយើងសំរេចបាននូវផែនការរបស់យើងរួចរាល់អស់សិន ទើបយើងព្រមអនុញ្ញាតឲ្យព្រះស្ដែង បន្តដំណើរទៅមុខទៀត ។ ប្រសិនបើយើងដោះលែងឲ្យព្រះស្ដែងទៅនៅពេលនេះ ច្បាស់ជាផែនការដ៏ធំរបស់ពួកយើងនឹងត្រូវទទួលបរាជ័យទាំងស្រុងតែម្ដង ។ ព្រះស្ដែងឯងប្រាកដជាទៅប្រាប់អស់ទាំងបងប្អូន ញាតិញោម អ្នកស្រុក អ្នកភូមិផង ឲ្យគេដឹងជាមុនពីផែនការរបស់យើង ។ អ្នកទាំងនោះឯង គេច្បាស់ជារៀបចំផែនការទប់ទល់របស់គេ គឺគេច្បាស់ជាចាំតតាំងប្រឆាំងនិងយើងជាមិនខាន ។ បើពួកគេបានដឹងពីផែនការរបស់យើងជាមុននោះ ពួកគេប្រាកដជាមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការកំទេចផែនការរបស់យើង ហើយពួកគេនឹងកំទេចបានដោយងាយទៀតផង ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ ពួកគេថែមទាំងអាចបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់គ្នីគ្នារបស់យើងទៀតផង ជាមិនខាន“។
កាលបើបានឮបញ្ជាដាច់ណាស់របស់មេចោរហើយ ព្រះមហាសុបក្សីតាបស ក៏ប្រញាប់ឆ្លើយអង្វរទៅមេចោរនោះ ដោយព្រះពុទ្ធដីកាយ៉ាងរាបសារថាៈ
“អាត្មាភាពត្រូវទៅមើលញោមប្រុសញោមស្រី ដែលកំពុងដល់នូវក្ដីចាស់ជរា ពីព្រោះអ្នកមានគុណទាំងពីរអង្គាប្រហែលជាកំពុងមានជំងឺតម្កាត់ផងក៏មិនដឹង ។ រំលងកាលជាច្រើនខែមកហើយ អាត្មាចេះតែរវល់ជាច្រើនពន់ពេក នឹងឆ្លៀតឱកាសផងក៏មិនបាន ។ ទើបតែឥឡូវនេះ អាត្មាអាចឆ្លៀតពេលបាន ក៏គិតថាអាត្មាត្រូវតែប្រញាប់ប្រញាល់ទៅសួរសុខទុក្ខអ្នកមានគុណ ។ អាត្មាសំរេចថាត្រូវតែទៅឲ្យទាន់មុនពេលព្រះសុរិយាលិច ព្រោះអីអាត្មាហាក់ដូចជាមានប្រផ្នូលមិនល្អសោះថា ញោមរបស់អាត្មាមិនសូវជានាទេ ហើយលោកកំពុងត្រូវការរូបអាត្មាជាបន្ទាន់ណាស់ ។ ការឃាត់ឃាំងមិនឲ្យអាត្មាទៅនៅក្នុងពេលនេះ វាធ្វើឲ្យអាត្មាកើតក្ដីបារម្ភកាន់តែខ្លាំង ឡើងពេកណាស់ណា៎លោកនាយ និងអស់លោកទាំងអស់គ្នា ។ អាស្រ័យហេតុនេះ សូមអស់លោកមេត្តាអនុគ្រោះដល់អាត្មាផង ” ។
មេចោរស្ដាប់ឮហើយក៏ឆ្លើយភ្លាមឡើងថាៈ
“ទេ! មិនបានទេ! បើយើងបើកឲ្យព្រះស្ដែងទៅនោះ គឺច្បាស់ជាបែកការ ។ វាប្រាដកជាគ្មានមូលហេតុឯណា ដែលថាព្រះស្ដែងមិនផ្សព្វផ្សាយប្រាប់អ្នកស្រុកភូមិផង បងប្អូន ញាតិសន្តានព្រៀងលាន ឲ្យគេបានដឹងជាមុនអំពីគម្រោងការប្លន់របស់យើងនោះទេ ។ មិនដែលមាននរណាឡើយ ដែលបានដឹងរួចជាស្រេចទៅហើយនោះ ថានឹងមានគេទៅព្យាបាលឪពុកម្ដាយ និងញាតិសន្តានរបស់ខ្លួន នៅវេលាល្ងាចនេះ ហើយខ្លួនមិនបា្រប់ពីការពិតឲ្យបងប្អូនរបស់ខ្លួនទាំងនោះបានសេងជាមុន ដើម្បីឲ្យគេអាចប្រៀបប្រុងបានទាន់សភាពការណ៍នោះទេ ។ នែ, ព្រះស្ដែងអើយ! ចូររង់ចាំនៅទីនេះឯងសិនចុះ លុះដល់ព្រឹកស្អែកនេះឯង សឹមព្រះស្ដែងបន្តដំណើរទៅទៀត” ។
ព្រះអង្គឈ្វេងយល់ថា បើព្រះអង្គនៅតែទទូចអង្វរសុំសេចក្ដីអនុគ្រោះពីមេចោរនោះដោយត្រង់ៗ ទទេៗ គឺដោយពុំមានដាក់លក្ខខ័ណ្ឌ អ្វីសោះនោះ គឺជាការឥតប្រយោជន៍ទេចំពោះព្រះអង្គ ។ ព្រះមហាសុបក្សី ក៏មានពុទ្ធដីកាសាកល្បងអង្វរករទៅមេចោរម្ដងទៀត ។ លើកនេះ ព្រះអង្គមានភ្ជាប់នូវការសន្យាជាឧឡារិកជាមួយមេចោរថាៈ
“អាត្មានឹងមិនផ្សព្វផ្សាយឲ្យនរណាដឹងអំពីរឿងប្លន់នេះទេ កុំថាឡើយដល់ទៅញាតិសន្តាន សូម្បីតែមាតាបិតាបង្កើតរបស់អាត្មានោះ ក៏ឥតអង្គឺមានឡើយ ។ សូមលោកនាយទុកចិត្តចុះ នេះគឺជាពាក្យពិតរបស់អាត្មាដែលជាសង្ឃ ។ អាត្មាមានពុទ្ធដីកាដោយស្មោះត្រង់ពិតៗ ឥតភូតភរទេ សូមលោកនាយជឿចុះ” ។
តាមធម្មតា មេចោរនោះ មិនដែលយកអង្វរនរណាដល់ម្ដងទេ ។ ស្រាប់តែនៅក្នុងពេលនេះឯងជួនជាដោយចៃដន្យអ្វីម្ល៉េះ ទើបបានជាព្រហ្មលិខិតបណ្ដាលចិត្តមេចោរឲ្យយល់ព្រមតាមលក្ខខណ្ឌរបស់ព្រះអង្គ ។ ប៉ុន្តែដើម្បីឲ្យកាន់តែប្រាកដថែមទៀត មេចោរបានដាក់លក្ខខណ្ឌពីលើនោះជាបន្ថែមថាៈ
“អើ! តើនេះវាប្រាកដដូចព្រះស្ដែងពោលចេញមកឬ? បើពិតដូច្នេះព្រះស្ដែងហ៊ានធ្វើឲ្យបែកការ យើងទាំងអស់គ្នានឹងមិនព្រមអនុគ្រោះទោសឲ្យព្រះស្ដែងជាដាច់ខាត គឺយើងនឹងសម្លាប់ព្រះស្ដែងចោល ព្រមជាមួយនឹងញោមញាតិសាច់សារលោហិតរបស់ព្រះស្ដែងឯងផង ឥតមានឲ្យសល់ដល់ម្នាក់ណាឡើយ ។
មេចោរដាក់លក្ខខណ្ឌនេះឡើង ពីព្រោះវាយល់ដោយប្រាកដក្នុងខ្លួនវាថា ព្រះមហាសុបក្សីនេះ ព្រះអង្គច្បាស់ជាមិនហ៊ានទទួលយកទេ ។ ប៉ុន្តែវាផ្ទុយពីការស្រម៉ៃរបស់មេចោរទៅវិញ ព្រះមហាសុបក្សីជាអ្នកធ្វើវត្តប្រតិបត្តិ កាន់សីលកាន់សច្ចធម៌ ដ៏ខ្ជាប់ខ្ជួនមួនមាំណាស់ ព្រះអង្គមិនអាចប្រែក្រឡាស់ពាក្យសន្យា ព្រះអង្គមិនដែលរួញរាដល់ម្ដងណាទ នៅចំពោះមុខការពោលពាក្យសច្ចៈចេញរួចមកហើយនោះ ពីព្រោះ ព្រះអង្គតែងតែចិញ្ចឹមអារម្មណ៍ទុកជារៀងរហូតមកថា នរជនណាមិនកាន់ពាក្យសច្ចៈ ហើយបំពារបំពានពាក្យសន្យា នរជននោះឯងកុំមានសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរគឺពុំប្រកបដោយកិត្តិយសទេ ។ ព្រះអង្គក៏មានពុទ្ធដីកាទាំងទឹកព្រះទ័យដ៏ជ្រះស្រឡះឆ្លើយតបទៅមេចោរវិញថាៈ
“ពរ, ជាការប្រាកដណាស់! អាត្មាព្រមទទួលយកលក្ខខណ្ឌរបស់លោកនាយ ដោយអាត្មាសុំកុំឲ្យអស់លោកអ្នកទាំងអស់មានក្ដីមន្ទិលសង្ស័យ ឬសៅហ្មងដោយប្រការណាមួយឡើយ គឺថា ល្គីកណាតែអាត្មាហ៊ានប្រាប់នរណា ដោយឲ្យលេចឮពីផែនការរបស់លោកនាយនោះ អាត្មាសុខចិត្តទទួលទោសទណ្ឌទៅតាមកំរិតដែលញោមលើកឡើងទាំងប៉ុន្មាននេះ” ។
កាលបើឮពាក្យប្ដេជ្ញាដ៏គួរឲ្យទុកចិត្តបែបនេះហើយ មេចោរក៏សួរទៅកូនចោរទាំងអស់គ្នាឲ្យបញ្ចេញជាមតិឡើង ក្រែងលោក្នុងចំណោមបរិវាររបស់គេមាននរណាម្នាក់ ឬច្រើននាក់ មានបើមើលឃើញនូវផលវិបាកមិនល្អដោយប្រការណាមួយ នោះគេត្រូវតែជួយផ្ដល់ជាយោបល់គ្នា តាមបទបញ្ជាដែលគេបានចែងទុកមក ។ ភាគច្រើននៃកូនចោរ ហាក់ដូចជាមានការជឿទុកចិត្តលើពាក្យសន្យារបស់ព្រះភិក្ខុអង្គនេះ ជាពិសេសគឺ ដោយសារតែគេសំអាងទៅលើលក្ខខណ្ឌដ៏តឹងរ៉ឹងនោះឯង។ នេះគឺជាបទពិសោធន៍លើកដំបូងបង្អស់ របស់ពួកចោរទាំងប្រាំរយនាក់ ។ ពួកគេក៏អនុញ្ញាតឲ្យព្រះមហាសុបក្សី និមន្តទៅកាន់ស្រុកកំណើតរបស់ព្រះអង្គ តាមសម្រួលទៅ ។
ព្រះអង្គនិមន្តទៅដល់ស្រុកកំណើតនៅវេលាល្ងាចត្រជាក់ ។ ព្រះអាទិត្យមិនទាន់អស្ដង្គតនៅឡើយទេ ។ ខ្យល់ជំនោរបកជាប់ជានិច្ចមិនសូវដាច់ នាំទាំងគន្ធពិដោរនៃរុក្ខជាតិនានាមកជាមួយផង ។ បក្សាបក្សីនាំគ្នាហើរត្រសងត្រឡប់ទៅរកទ្រនំរៀងៗខ្លួនវិញ ។ អ្នកស្រុក អ្នកភូមិផងទាំងឡាយ ដែលបានបញ្ចប់ការងារ នាវេលាថ្ងៃរួចហើយ ក៏ម្នីម្នាត្រឡប់ទៅកាន់ផ្ទះសម្បែងទីទៃៗ រៀងៗខ្លួនវិញដែរ ។
លុះនិមន្តដល់ផ្ទះកំណើតហើយ ព្រះមហាសុបក្សីក៏ប្រញាប់ចូលទៅរកអ្នកមានគុណទាំងពីរ ។ កាលបើឃើញព្រះភិក្ខុជាបុត្រនិមន្តមកដល់ហើយ ញោមប្រុសញោមស្រីដែលកំពុងដល់នូវក្ដីជរា ក៏ម្នីម្នាចេញមកទទួល ។ លោកមានជំងឺតម្កាត់បន្តិចបន្តួចផ្សំផងក៏ដោយសារតែជរាភាព ។ ប៉ុន្តែ ការនិមន្តមកនៃបុត្រជាទីស្នេហា បានញ៉ាំងឲ្យជនជរាកើតចិន្តារីករាយយ៉ាងខ្លាំង រហូតដល់មានកម្លាំងពលំ ស្រួលបួលបរិបូណ៌ឡើងវិញ ។ លោកក៏រៀបចំទទួលអ្នកមានសីលទានដោយសមគួរទៅតាមទំនៀមទម្លាប់ធម្មតា ។ ញាតិការព្រៀងលានទាំងអម្បាលម៉ាន កាលបើបានជ្រាបហើយក៏នាំគ្នាមកដល់ជាបន្តបន្ទាប់ មុនក្រោយជាលំដាប់លំដោយតាមនៅជិត និងនៅឆ្ងាយ ។ ការជួបជុំគ្នាដោយឥតបានគ្រោងទុកជាមុននោះ បានក្លាយទៅជាពិធីអធិកអធមមួយយ៉ាងសប្បាយ សម្រាប់ប្រជាជនទាំងក្មេងចាស់ប្រុសស្រី ។ យ៉ាងធំធេង ។ ពុទ្ធបរិស័ទទាំងអស់ចាត់ទុកពេលនេះ ថាជាឱកាសមួយដ៏ល្អពិសេសកម្រមាន ។ គេក៏សំរេចនិមន្តព្រះមហាសុបក្សីឲ្យសូត្រជយន្តោប្រសិទ្ធិពរប្រស់ព្រំព្រមដោយមានការបាចទឹកមន្តផង ។ លុះពិធីនេះកន្លងផុតទៅ ក៏មានការចាប់ផ្ដើមនូវការសំណេះសំណាលលេងពីនេះពី នោះបន្តទៅអស់មួយរយៈទៀត ដែលជាធម្មតាគេចូលចិត្តពិភាក្សាពី រឿងផ្សេងៗ ដែលស្ថិតនៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ពុទ្ធមាមកជនទាំងឡាយ មានចិត្តជ្រះថ្លារីករាយពន់ប្រមាណណាស់ ។
យប់កាន់តែជ្រៅ ។ ពួកពុទ្ធបរិស័ទក៏នាំគ្នាថ្វាយបង្គំលាព្រះមហាសុបក្សី ដើម្បីទៅរកសម្រាកនៅតាមផ្ទះសម្បែងជាបន្តបន្ទាប់គ្នាតែរៀងៗខ្លួន ។ គឺជារាត្រីមួយយ៉ាងស្ងាត់ជ្រងំក្នុងដើមរនោច ។ មេឃភ្លឺស្រឡះយ៉ាងច្បាស់ ។ តារារះ ព្រោងព្រាត ហាក់បីដូចជាពន្លឺទៀនរាយប៉ាយរាប់សែនរាប់លានដើម ។ មនុស្សម្នាផងគ្នាបាននិទ្រាលង់លក់សែនស្កប់ស្កល់ ជម្រះអស់ក្ដីអំពល់ ក្ដីហត់នឿយពីវេលាថ្ងៃ ។ ដូចតែសព្វមួយដងដែរ ពុំមានសញ្ញាអ្វីដែលបង្កឲ្យគេមានការនឹកភ័យព្រួយ ឬឲ្យគេបារម្ភឡើយ ។ សត្វពាហណៈ មានគោ ក្របី ដំរី សេះ លា ជាដើម ក៏វានាំគ្នាសម្រាកបំបាត់ការនឿយហត់នាវេលាពីថ្ងៃ ដើម្បីយកកម្លាំងសំរាប់ធ្វើការងារ នៅវេលាថ្ងៃស្អែកទៀត ។ រីឯសុនខនៅគ្រប់ផ្ទះក៏មិនឮព្រុស ឬលូ បន្តិចសោះឡើយ ។ សត្វលោកគ្រប់គ្នាលក់ក្នុងនិទ្រាដូចត្រូវសណ្ដំ ។ សូម្បីតែព្រះមហាសុបក្សី ក៏ព្រះអង្គកំពុងសឹងលក់ពេញល្បក់សែនសុខក្នុងអារម្មណ៍ ដូចអស់ទាំងញាតិញោមឯទៀតដែរម្យ៉ាងដោយសារវេលាយប់យន់នោះ ក៏កាន់តែជ្រៅ ថែមទាំងត្រូវនឹងខ្យល់ជំនោរបរិសុទ្ធហើយៗបក់មកម្ដងៗ កាន់តែបន្ថែមឲ្យស្រួលដំណេកផង ហើយម្យ៉ាងទៀតគឺដោយសារព្រះអង្គនឿយហត់នឹងដំណើរតាមផ្លូវឆ្ងាយ កាលពីវេលាថ្ងៃនោះផង ។
រាត្រីកាលចេះតែកន្លងទៅ នាំទាំងតារាករចរទៅជាមួយដោយសន្សឹមៗផងដែរ ។ បើគេគយគន់មើលទៅផ្កាយយាម ឬផ្កាយសេះ ឬផ្កាយកូនមាន់ គេអាចសន្និដ្ឋានបានតាមការចំណាំនារដូវនោះថា វេលាអធ្រាត្រជិតមកដល់ហើយ ។ យូរៗគេឬសូរបក្សីរាត្រីចរ មានខ្លែងស្រាក លលកខ្មោច ទីទុយ មៀមជាដើម យំម្ដងៗ ឬជួនកាលនៅឯលើមេឃខ្ពស់ឆ្ងាយ គេឃើញអាចន៍ផ្កាយហោះបានតែមួយប៉ប្រិចភ្នែក រួចហើយក៏បែកជាពន្លឺខ្ចាយរលាយបាត់ទៅ ។ នៅក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ពួកចោរកំពុងនាំគ្នាធ្វើដំណើរទៅមុខយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ ក្នុងស្មារតីសែនប្រុងប្រយ័ត្ន ទាំងប្រកបដោយរបៀបរៀបរយគួរឲ្យ គយគន់ និងឲ្យកោតសរសើរ ។ ពួកគេបានសំរេចចិត្តរួចហើយថា ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី ក៏ព្រះមហាឥសីអង្គនេះ ត្រូវតែក្បត់ពាក្យសន្យាដោយចៀសមិនផុតដែរ ។ ពួកគេបានប្ដេជ្ញាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ហើយថា ពួកគេត្រូវតែឆក់ប្លន់យករបស់ទ្រព្យណាដែលមានតម្លៃឲ្យបានច្រើនបំផុត រួចហើយសឹមនាំជនក្បត់ទៅកាត់ទោស នៅចំពោះមុខបងប្អូនសាច់ញាតិព្រៀងលានរបស់គេទាំងអស់គ្នា ដើម្បីទុកជាមេរៀនសម្រាប់ឲ្យអ្នកទាំងអស់នោះចងចាំ ។ ពួកចោរទាំងប្រាំរយ ប្រដាប់ដោយអាវុធគ្រប់ដៃ មានជាអាទិ៍ កាំបិតកៃ ពូថៅ កាំបិតខ្វែវ កាំបិតផ្គាក់ ដាវ ព្រមដោយនូវព្រួញស្នា ដ៏មានមុខស្រួចភ្លឺថ្លាមុតពន់ពេក គួរឲ្យខ្លាច ។
គឺនៅពេលជិតអធ្រាត្រនោះឯងហើយ ដែលព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ គួរឲ្យតក់ស្លុតរន្ធត់នោះចាប់ផ្ដើម ។ គេស្រាប់តែឮសូរសម្រែកសន្ធាប់ផ្ទុះឡើង បំបាត់សភាពស្ងប់ស្ងាត់នៃរាត្រីកាល ។ ព្រមពេលគ្នានោះ សុនខទាំងឡាយក៏ព្រុសទ្រហឹងអឺងកង, ឯពួកចោរក៏សំរុកចូលមកដល់ទីដៅរៀងៗខ្លួនរួចជាស្រេច ។ រំពេចនោះ ពួកវាបន្តស្រែកសន្ធាប់កាន់តែញាប់ឲ្យម្ចាស់ផ្ទះបើកទ្វារ ។ ខ្លះទៀត យកជើងធាក់ទ្វារ ម្នីម្នាចូលឲ្យបានឆាប់ដល់ខាងក្នុងផ្ទះ ។ អស់ទាំងអ្នកស្រុកអ្នកភូមិផង មិនថាប្រុសស្រីក្មេងចាស់ដែលកំពុងដេកលក់នៅតាមផ្ទះនីមួយៗ កាលបើត្រូវភ្ញាក់កន្ទ្រាក់អារម្មណ៍ដោយសារសំឡេងក្តុងក្ដាំង និងសម្រេកសន្ធាប់ទាំងអស់នេះ ក៏ភ្ញាក់ទាំងសើងមម៉ើង រួចក្រោកផ្អើលឆោឡោឡើងជាកិលាហលរចល់ លាយដោយការភ័ន្តភាំងនិងភិតភ័យ ព្រោះមិនទាន់ដឹងការពិតភ្លាមៗ ថាមានរឿងហេតុអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនេះទេ ។ ក្មេងក្មាងដែលភ័យភិតនិងព្រឹត្តការណ៍នេះ ក៏តាំងស្រែកទ្រហោយំជាខ្លាំង ក្មេងខ្លះខ្លាចពេកក៏យំឡើងគាំង ឥតទាំងមាននរណារកឱកាសនិងលួងលោមវាបានឡើយ ។ នៅក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ ជាធម្មតា គ្មាននរណាអាចជួយនរណាបានទេ ។ រីឯមាគ៌ាតែមួយគត់ សម្រាប់អ្នករងគ្រោះត្រូវជ្រើសរើសយកនៅពេលនោះ គឺមានតែការចុះចាញ់ និងការចុះចូល ហើយបណ្ដោយឲ្យពួកចោរប្រមូលយកអស់របស់ទ្រព្យជាទីគាប់ចិត្ត មានជាអាទិ៍គឺ លុយកាក់ មាសប្រាក់ កែវកង ព្រមដោយនូវសំពត់អាវសាវស្បៃផង ដែលប្រជាជនស្លូតត្រង់យើងខំសន្សៃសន្សំទុករាល់ឆ្នាំ រាប់តំណមមកហើយប៉ុណ្ណោះទេ ។ អ្នករងគ្រោះទាំងអស់បានត្រឹមតែអង្វរសុំសេចក្ដីសន្ដោសពីពួកចោរហារយ ដើម្បីកុំឲ្យតែគេធ្វើបាបដល់រាងកាយរបស់ខ្លួន តែប៉ុណ្ណោះឯង ។ មិនថាឡើយតែមនុស្សម្នាទេ សូម្បីតែសត្វពាហនៈក៏ភ័យផ្អើលឆោឡោ ខ្លះបុកក្រោលឃ្នង ខ្លះទៀតរត់ទម្លាយរបង រំលងហួសទៅដល់វាលស្រែប្រាសយកតែអាយុ យករួចខ្លួនទីទៃៗ តែរៀងខ្លួនដែរ ។
អំពើឆក់ប្លន់នោះបានប្រព្រឹត្តទៅអស់រយៈពេលវេលាមួយសន្ទុះធំ ។ បន្ទាប់មក ពួកចោរនាំគ្នាប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅទីកន្លែងមួយចំកណ្ដាលភូមិ ។ ពួកវាមាននាំទាំងមនុស្សសំខាន់ៗដែលពួកវាគ្រោងចាប់នោះ មកជាមួយផង ក្នុងនោះក៏មានទាំងព្រះមហាសុបក្សីតាបស និងញោមប្រុសញោមស្រីរបស់ព្រះអង្គដែរ ។ មេចោរបានបញ្ជាឲ្យកូនចោរដាក់អ្នកជាប់ទោសទាំងប៉ុន្មានឲ្យអង្គុយជុំគ្នាមួយកន្លែងរីឯកូនចោរទាំងប្រាំរយនាក់ត្រូវមានភារៈនឹងរក្សាផ្នែកសន្តិសុខ ។ បន្ទាប់មកមេចោរក៏ចេញបញ្ជាឲ្យពួកកូនចោរប្រមូលឲ្យអស់នូវរបស់ទ្រព្យដែលពួកគេយកបានទាំងប៉ុន្មានមកទុកមួយកន្លែង ដោយធ្វើការកត់ចំណាំរៀងៗខ្លួន ដើម្បីបង្ហាញឲ្យដឹងថាអ្នកណាយកអ្វី បានប៉ុន្មានៗ ។ លុះរៀបរយរួចរាល់ស្រេចបាច់អស់ហើយ មេចោរក៏ប្រញាប់ចាប់ផ្ដើមបើកការប្រជុំមួយ ក្នុងចំណងដូចដែលគេបានគ្រោងទុករួចមកហើយ គឺគ្រាន់តែប្រកាសឲ្យដឹងអំពីហេតុអ្វី ទើបបានជាពួកគេត្រូវតែចាប់ខ្លួនព្រះមហាសុបក្សី និងញោមប្រុសញោមស្រីរបស់ព្រះអង្គ ។ ប្រជាជនទាំងអស់ដែលពួកចោរកែនឲ្យមកចូលរួមនោះ ពួកគេពុំយល់ពីមូលហេតុទេ ។ ម្នាក់ចេះតែមានការងឿងឆ្ងល់ និងកើតការសង្ស័យ ថាមុខជានឹងកើតមានរឿងអភមង្គលអ្វីផ្សេងជាបន្ថែមពីលើសោកនាកម្មដែលទើបនឹងកន្លងទៅមិនទាន់ផុតផងនេះផង មិនលែងឡើយ ។ វេលាអធ្រាត្រទើបតែកន្លងផុតទៅ មិនទាន់បានយូរប៉ុន្មានទេ ។ ព្រឹត្តិការអាក្រក់បានស្ងប់សុរទៅវិញហើយ ថ្វីបើវាកំពុងតែស្ថិតនៅដក់ជាប់យ៉ាងខ្លាំងក្នុងអារម្មណ៍នៃប្រជាករទាំងអស់គ្នានៅឡើយនោះក៏ដោយ ។ ម្នាក់ៗចាត់ទុកថាព្រឹត្តិការណ៍នេះជាវាសនាអាក្រក់មួយ ដែលគេមិនធ្លាប់ជួបប្រទះសោះក្នុងមួយជីវិត របស់គេ ។ ចាប់ពីពេលនេះទៅ អ្វីៗ ត្រូវរលីងពីខ្លួនអស់ ។ ការស្ដាយស្រណោះនូវទ្រព្យរបស់ជាកេរកោះ និងទ្រព្យរបស់ដែលគេរកបានមកដោយកម្លាំងញើសឈាមរបស់ខ្លួនគេផ្ទាល់នោះ មានទំហំធំ ធេងពន់ពេកណាស់ រកពាក្យអ្វីមកថ្លែងមិនបានឡើយ ។ ប៉ុណ្ណឹងហើយ តើគេត្រូវជួបនូវភាពខាតបង់អ្វីទៀតទៅ? នៅនាវេលាយប់ជ្រៅរំលងអធ្រាត្រទៅហើយនោះ មេចោរក៏ចាប់ផ្ដើមបំបែកសភាពស្ងប់ស្ងាត់ ដោយបន្លឺវាចានៅចំពោះមុខអង្គប្រជុំថាៈ
“នែអស់អ្នករាល់គ្នា, សូមចាំស្ដាប់ខ្ញុំ! ។ ខ្ញុំមានសំណូមពរមួយចំនួនខ្ញុំត្រូវចោទសួរចំពោះអស់អ្នករាល់គ្នានៅពេលនេះ” ។ រួចហើយមេចោរក៏ឧទ្ទានពាក្យសំដីយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ច្បាស់ៗដូចតទៅៈ
“ពួកយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នាបានលើកផែនការថាមកប្លន់នៅក្នុងស្រុកក្នុងភូមិ នេះ ដូចអស់អ្នករាល់គ្នាបានឃើញនឹងភ្នែកផ្ទាល់ស្រាប់ហើយ ។ មុននឹងពួកយើងចាប់ចេញដំណើរមក ពួកយើងបានគិតទុករួចជាស្រេចហើយថា ផែនការរបស់យើងច្បាស់ជានឹងត្រូវជួបនូវឧបសគ្គពីសំណាក់អស់អ្នករាល់គ្នា ដោយហេតុថា អស់អ្នករាល់គ្នា ច្បាស់ជានឹងត្រៀមអាវុធគ្រប់ដៃដើម្បីតតាំងជាមួយពួកយើង ។ ពួកយើងខ្ញុំឆ្ងល់ណាស់ ដោយសារតែការពិភាល់របស់យើង វាពុំបានកើតឡើងសោះ ។ កិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់ពួកយើង ត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅដោយស្រួលបំផុត គឺស្រួលហួសពីអ្វីដែលពួកយើងបានស្មានទុកនោះច្រើនណាស់ ។ ខ្ញុំសុំឲ្យអស់អ្នករាល់គ្នាប្រាប់ខ្ញុំឲ្យត្រង់មកមើល តើប្រការហេតុដូចម្ដេចបានជាអស់អ្នករាល់គ្នា បែរមិនមានចាត់វិធានការត្រៀមការពារ ឬតតាំងប្រឆាំងជាមួយពួកយើងខ្ញុំ ដូច្នេះ ?” ។
សំណួរនេះ ហាក់ដូចជាមកកន្ត្រាក់ស្មារតីរបស់ជនរងគ្រោះទាំងអស់ ឲ្យកាន់តែកើតមានការសង្ស័យថែមទ្វេឡើងទៀត ។ អ្នករងគ្រោះម្នាក់ៗ ឆ្ងល់ណាស់ថា បើពួកចោរទាំងនេះវាប្លន់យកទ្រព្យបានអស់ហើយ ចុះហេតុម្ដេចបានជាពួកវាមិនប្រញាប់ចេញទៅវិញឲ្យឆាប់ទៅ ? តើពួកវានៅមានផែនការអ្វីជាបន្ថែមទៅលើការខាងបង់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេទៀត ? ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលប្រជាករមានការព្រួយបារម្ភជាងគេនាពេលនោះ គឺការចាប់ខ្លួនព្រះមហាសុបក្សីតាបស និងញោមប្រុស ញោមស្រីរបស់ព្រះអង្គ ព្រមទាំងចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យមួយចំនួនទៀត ។
ពេលនោះ បុរសចំណាស់ម្នាក់ដែលគេតែងតែចាត់ទុកគាត់ជាអ្នកមុខអ្នកការ ជាព្រឹទ្ធាចារ្យម្នាក់ប្រចាំភូមិ ដោយសារតែគាត់ធ្លាប់បានបួសរៀន ហើយបានទៅជាអ្នកចេះដឹងជាងគេម្នាក់ដែរ ក៏បានចេញមុខអះអាងជំនួសគេឯង ដើម្បីស្រាយបំភ្លឺទៅនឹងសំណួររបស់មេចោរនោះថាៈយើងខ្ញុំឲ្យដឹងសូម្បីតែបន្តិចណានោះ ក៏ឥតមានដែរណា៎លោកម្ចាស់អើយ!” ។
ជាចុងក្រោយបង្អស់ មេចោរនោះក៏សួរទៅមាតាបិតារបស់ព្រះមហាសុបក្សី ក្នុងន័យដូចគ្នា ។ ជនជរាទាំងពីរូបក៏ឆ្លើយប្រកែកដូចអ្នកមុនៗដែរ ។ មេចោរ ហាក់ដូចជាកើតការចម្លែកនៅក្នុងចិត្តពេកណាស់ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលកំពុងកើតមានចំពោះមុខគេក្នុងពេលនេះ វាហាក់ដូចជាការស្រមើលស្រមៃរបស់គេទៅវិញ ។ មេចោរកំពុងតែមានអារម្មណ៍មួយថា ខ្លួនគេហាក់ដូចជាកំពុងយល់សប្ត ។ រឿងនេះដូចជារកឲ្យគេជឿផងមិនបានទេ តែគឺជាការពិតដែលកំពុងតែកើតមានឡើងនៅចំពោះមុខភ្នែកស្រស់ ។ គេមានអារម្មណ៍ថា មេរៀនបែបនេះ គឺជាបទពិសោធន៍មួយដ៏កម្រមានណាស់ ហើយក៏ប្រហែលជាមិនមានអ្នកណាអាចមានវាសនានិងជួបប្រទះព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះទេ ។
មកដល់ទីនេះ មេចោរក៏មាន ជំនឿជាក់ក្នុងចិត្តឥតមានសង្ស័យតទៅទៀតឡើយ ថាពាក្យពេចន៍ដែលគេបានស្ដាប់កន្លងមកអម្បាញ់មិញនេះ ទាំងប៉ុន្មានគឺប្រាកដជាឧទ្ទានចេញមកពីទឹកចិត្តដ៏សែនស្មោះសរមែន ។ ប៉ុន្តែដើម្បីជម្រះមន្ទិល ឲ្យជ្រះស្រឡះអស់ពីក្នុងសតិអារម្មណ៍របស់ គេ មេចោរក៏និយាយទៅកាន់ ព្រះមហាសុបក្សីម្ដងទៀត ។ លើកនេះ មេចោរបានប្រែសំដី ពីភាពក្រអឺតក្រទមមុតៗ ខ្លាំងៗ មកជាការប្រើសំដីថ្នម កាន់កិរិយាគួរសមបន្តិចវិញថាៈ
“ឥឡូវខ្ញុំសុំព្រះស្ដែងមេត្តាបំភ្លឺនូវករណីអស់ទាំងនេះម្ដង ដើម្បីឲ្យពួកយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នាបានយល់ បានជ្រួតជ្រាបឲ្យសព្វសេចក្ដីមកមើល ថាតើព្រះអង្គពិតជាឥតមានប្រាប់ពីឧបទ្ទវហេតុនាវេលាយប់មិញនេះ ឲ្យបងប្អូនយើងដឹងជាមុនមែនឬ? បើពិតដូច្នេះមែន បានន័យជាប្រាកដថា ព្រះស្ដែងបានគោរពពាក្យសន្យា ដែលយើងបានធ្វើជាមួយគ្នានោះ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលទើបតែនឹងកន្លងមិនទាន់ផុតទៅផងនេះ ក៏វាបង្ហាញឲ្យពួកយើងខ្ញុំយល់រួចជាស្រេចទៅហើយ ។ ប៉ុន្តែពួកយើងខ្ញុំចង់សុំឲ្យព្រះស្ដែងមេត្តាជួយបញ្ជាក់ប្រាប់យើងខ្ញុំថែមទៀតមកមើល ជាការដែលព្រះស្ដែងមិនហ៊ានក្បត់ពាក្យសន្យាជាមួយពួកយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នានេះ តើដោយសារតែព្រះស្ដែងខ្លាចពួកយើងខ្ញុំចាប់ព្រះស្ដែងយកទៅសម្លាប់ ព្រមជាមួយនឹងញោមប្រុសញោមស្រីរបស់ព្រះស្ដែងផង ឬមួយក៏ដោយសារមូលហេតុអ្វីផ្សេងពីនេះទៀត? ។
ព្រះមហាសុបក្សី ទ្រង់មានពុទ្ធដីកាតបទៅមេចោរនោះវិញថាៈ
“អាត្មាជាអ្នកបួស ជាអ្នកកាន់សីល កាន់សច្ចធម៌ ។ ក្នុងមួយជីវិតរបស់អាត្មានេះ អាត្មាមិនដែលហ៊ានហើយក៏មិនដែលបានប្រព្រឹត្តអំពើអ្វីឲ្យខុសពីគន្លងធម៌ទេ ។ ដូចជា សច្ចធម៌នេះជាដើម អាត្មាបានកាន់ បានរក្សាយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននៅក្នុងខ្លួន ក្នុងស្មារតីរបស់អាត្មាជានិច្ច ដូចជាកុសលធម៌ឯទៀតដែរ ។ យ៉ាងណាមិញពាក្យសន្យាដែលអាត្មាបានយល់ព្រម បានធ្វើសច្ចាជាមួយលោកនាយរួចមកហើយនោះ អាត្មាមិនអាចក្បត់បានទេ ។ អាត្មាត្រូវតែតាំងចិត្ត តាំងស្មារតី គោរពចំពោះពាក្យសន្យានោះឲ្យបាន ព្រោះថា នរជនណាដែលបានព្រមព្រៀងគ្នារួចហើយ ថាខ្លួនពិតជាសុខចិត្តសុខកាយគោរពពាក្យសន្យា គោរពគោលការណ៍ ឬគោរពច្បាប់ដែលបានដាក់ចេញមកជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែ គេបែរជាមិនបានគោរព ឬមិនព្រមគោរពទៅវិញ នរជននោះ បើស្លាប់ទៅវិញទៅ ទើបវាប្រសើរជាង ។ នរជននោះ បើទោះបីជានៅរស់ ក៏គឺរស់បានត្រឹមតែរូបរាងប៉ុណ្ណោះឯង ពោលគឺ នរជននោះលែងអាចទទួលបាននូវសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរតទៅទៀតហើយ គឺគេត្រូវតែបាត់បង់អស់នូវខ្លឹមសារជាមនុស្សអ្នកមានចិត្តក្លាហាន អ្នកមានកិត្តិយស ព្រមទាំងត្រូវបាត់បង់អស់នូវការទុកចិត្តទុកថ្លើម និងសេចក្ដីគោរពពីជនានុជនទាំងឡាយ ។ ជននោះ បើទោះបីជារស់នៅ តទៅទៀត គឺគេត្រូវតែខ្មាសសង្គមជាតិ និងខ្មាសខ្លួនឯងផង ជារៀងរហូតគឺរហូត
(នៅមានត)
1–ច្បាប់ក្នុងសាស្ត្រាស្លឹករឹតថា “អាពុក“
2–ច្បាប់ក្នុងសាស្ត្រាស្លឹករឹតថា “ឈើត្រង់” ។
កម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៩៩
តណក់ទឹកភ្លៀង
តំណក់ទឹកភ្លៀង
(បទកាកគតិ)
ភ្លៀងស្រក់តក់ៗ រលឹមស្រក់ៗ ព្រលឹមស្រាងៗ
កសិករប្រៀបប្រុង ចិត្តក្នុងទាំងខាង អាហារជាតាង
ឃ្មាតខ្មីឆ្ពោះទៅ។
រលឹមរសាយ ចិត្តអរសប្បាយ នឹងស្រែឋិតនៅ
រៀបចំបង្ក នាំកផលនូវ គ្រប់ស្រែផ្ដល់ស្រូវ
ចិញ្ចឹមអាត្មា។
សំ អេងលាង ឆ្នាំ២០១២
ហង្សយន្ត
រឿងហង្សយន្ត HANG YON
ក្នុងកាលដ៏កន្លងទៅហើយ មានព្រះរាជាមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមអាទិត្យវង្សា អគ្គមហេសីព្រះនាមពិម្ពា ជស្ដេចមានអានុភាពជាងស្ដេចទាំង១០១ មានព្រះស្នំ៦ពាន់ តែងគាល់បម្រើ សោយរាជ្យនៅក្រុងទេបុរី។ ព្រះស្នំទាំង៦ពាន់នាក់សឹងពុំមានបុត្រាមួយសោះ។ ពួកសេវកាមាត្យ ស្លាចសូន្យព្រះនរគរ ក៏ក្រាបទូលព្រះរាជាថា “បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ព្រះនគរយើង បើឥតពីព្រះអង្គទៅ នឹងពុំមានក្សត្រណាមួយសោយរាជ្យតទៅឡើយ”។ ព្រះរាជា ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ព្រះនាងពិម្ពាព្រះអគ្គមហេសី ឱ្យប្រដាប់ផ្កាភ្ញីបូជាពួកទេវតា ឱ្យទាន ចាំសីល អធិដ្ឋានសូមព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គ។ ព្រះនាង ក៏ទ្រង់ធ្វើតាមព្រះរាជបញ្ជា។ ដោយអំណាចបុណ្យបារមីនៃព្រះនាង ក៏កក្រើកទៅដល់អាសនានៃសក្កទេវរាជៗ ទ្រង់បើកទិព្វចក្ខុមើលហេតុសព្វគ្រប់ ទ្រង់អារាធនាព្រះបរមពោធិសត្វ ដែលជាទេវបុត្រមួយព្រះអង្គ ឱ្យចុះមកចាប់បដិសន្ធិក្នុងផ្ទៃនៃព្រះនាងពិម្ពា។ លុះព្រះគភ៌គ្រប់១០ខែហើយ ក៏ប្រសូត្រព្រះរាជបុត្រ១ព្រះអង្គ មានសម្បុរដូចមាស។ ពួកព្រាហ្មណ៍ថ្វាយព្រះនាមថា “ព្រះសុវណ្ណកុមារ”។ លុះមានព្រះជន្ម១៦វស្សា ព្រះវររាជបិតាទ្រង់ឱ្យនាំព្រះរាជធីតានៃស្ដេចទាំង១០១មកថ្វាយ តែព្រះរាជកុមារ ពុំសព្វព្រហរាជហឫទ័យសោះ ទ្រង់ទូលព្រះវររាជបិតាថា នឹងស្វែងរកព្រះអគ្គមហេសីផ្ទាល់ព្រះអង្គ។……. (នៅមានត)
មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាស្រាវជ្រាវអារ្យធម៌ខ្មែរ ១៩៨៤ ហង្សយន្ត។
ភូមិខ្មែរ 